Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι πάρα πολύ συχνή αλλά παρά τη βελτίωση στις θεραπείες γι' αυτήν και την ενημέρωση του κόσμου, εξακολουθεί να είναι πολύ σοβαρή. Υπολογίζεται ότι σε όλο τον κόσμο προσβάλλει πάνω από το 17% του πληθυσμού (1,4 δισεκατομμύρια άτομα), ενώ κάθε χρόνο ευθύνεται για περισσότερους από 10 εκατομμύρια θανάτους από προβλήματα, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ασυμπτωματική εξέλιξη

«Σε πολλές περιπτώσεις η υπέρταση εξελίσσεται ασυμπτωματικά και μένει αρρύθμιστη για πολλά χρόνια, προκαλώντας σταδιακά βλάβες σε πολλούς ιστούς και όργανα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα μάτια. Μάλιστα πολλοί ασθενείς με υπέρταση μαθαίνουν τυχαία γι' αυτήν όταν επισκέπτονται τον οφθαλμίατρό τους και εκείνος εντοπίζει στα μάτια τους χαρακτηριστικές αλλοιώσεις εξαιτίας της», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης στις 17 Μαΐου.

Αλλοιώσεις στο αγγειακό σύστημα

Οι αλλοιώσεις αυτές εντοπίζονται στο αγγειακό σύστημα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, στο πίσω μέρος του ματιού. Όταν ένας άνθρωπος έχει υπέρταση, το αίμα πιέζεται στα τοιχώματα των αρτηριών με περισσότερη δύναμη απ' ό,τι είναι το φυσιολογικό. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό έχει ως συνέπεια να αναπτύσσονται βλάβες στις αρτηρίες και να επηρεάζεται η ροή του αίματος, εξηγεί ο καθηγητής.
«Ορισμένες οφθαλμολογικές παθήσεις σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την υπέρταση. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια, η χοριοειδοπάθεια και η οπτική νευροπάθεια. Σε άλλες οφθαλμοπάθειες, όπως οι αγγειακές αποφράξεις αμφιβληστροειδούς λόγω θρόμβου ή εμβολής και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η υπέρταση είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Επιπρόσθετα, μπορεί να επιταχύνει μη-αγγειακές οφθαλμοπάθειες, όπως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και το γλαύκωμα», προσθέτει ο ειδικός.

Υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια

Η πιο συχνή επιπλοκή της υπέρτασης στα μάτια είναι η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια. Οφείλεται στις αλλοιώσεις που προκαλεί η υψηλή πίεση στο αγγειακό σύστημα και στο δίκτυο των νεύρων του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Μελέτες έχουν δείξει ότι ποσοστό 6-19% του μη-διαβητικού πληθυσμού ηλικίας 40 ετών και πάνω, έχει σημάδια υπερτασικής αμφιβληστροειδοπάθειας στα μάτια του. Το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον 10% στους ασθενείς που ταυτοχρόνως έχουν και σακχαρώδη διαβήτη.

Η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια έχει ποικίλη βαρύτητα, ανάλογα με παράγοντες, όπως το στάδιο της υπέρτασης και τα χρόνια που ζει κάποιος με αυτήν χωρίς να τη ρυθμίζει. Όταν είναι σε αρχικό στάδιο, ο ασθενής συνήθως δεν έχει συμπτώματα. Όταν συσσωρευθούν πολλές βλάβες στον αμφιβληστροειδή, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει θόλωμα της όρασης ή μείωση της οπτικής οξύτητας. Μπορεί επίσης να βλέπει διπλά είδωλα (διπλωπία) και να έχει πονοκεφάλους, να νιώθει πόνο στο μάτι και να έχει εστιακά νευρολογικά ελλείμματα.
Αργότερα μπορεί να παρουσιάσει συσσώρευση υγρού κάτω από τον αμφιβληστροειδή (χοριοειδοπάθεια), που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ουλώδους ιστού και να μειώσει ακόμα περισσότερο την οπτική οξύτητα.
Αν συνεχιστούν η αρρύθμιστη υπέρταση και οι βλάβες, η κατάληξη μπορεί να είναι η προσβολή του οπτικού νεύρου και η πρόκληση οπτικής νευροπάθειας. Οφείλεται στην μειωμένη ροή του αίματος, που εξασθενεί τα νευρικά κύτταρα και τα οδηγεί στον θάνατο. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αιμορραγία μέσα στο μάτι. Η τελική συνέπεια της προσβολής του οπτικού νεύρου είναι η μόνιμη απώλεια όρασης.

Ο κίνδυνος αποκόλλησης

Οι ασθενείς με υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Ωστόσο δεν κινδυνεύουν όλοι οι υπερτασικοί εξίσου να εκδηλώσουν προβλήματα στα μάτια τους. Ο κίνδυνος βλάβης και μείωσης της όρασης είναι πολύ μεγαλύτερος σε όσους έχουν ταυτοχρόνως και σακχαρώδη διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη ή/και καπνίζουν.

Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη της υπερτασικής αμφιβληστροειδοπάθειας αποτελεί προειδοποιητική ένδειξη ότι απαιτείται άμεση ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Και αυτό γιατί η μικροαγγειακή δυσλειτουργία που προκαλεί η υπέρταση είναι συστηματική, δηλαδή αφορά όλο το σώμα και όχι επιλεκτικά τα μάτια. Έτσι ο ασθενής με αμφιβληστροειδοπάθεια πιθανώς έχει προβλήματα και σε άλλα όργανα, όπως οι νεφροί και η καρδιά. Διατρέχει επίσης αυξημένο κίνδυνο να υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ειδικά όσον αφορά τα μάτια του, μπορεί να έχει αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσει και διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια ή να παρουσιάσει επιδείνωση αυτής. Και στις δύο περιπτώσεις, η συνέπεια θα είναι να μειωθεί ακόμα πιο γρήγορα η όρασή του.

«Απαραίητη η καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης»

«Η καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια και να διατηρηθεί η όραση. Μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα σημάδια της υπερτασικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορούν να υποστραφούν με την κατάλληλη θεραπεία. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντοτε και εξαρτάται από τη σοβαρότητά της. Οι πιθανότητες είναι καλύτερες, όταν ο ασθενής αρχίζει θεραπεία στα πρώιμα στάδιά της», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Αν, τέλος, γνωρίζετε ότι πάσχετε από υπέρταση και παρουσιάσετε ξαφνική αλλαγή στην όρασή σας, συμβουλευθείτε αμέσως τον γιατρό σας, συνιστά ο καθηγητής. Ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη υπερτασικής κρίσης, δηλαδή επικίνδυνης αύξησης της πίεσης.