Το πρόβλημα των fake news από τη ρίζα του επιχειρεί να κόψει ο ΕΟΔΥ, όχι μόνο με τη δημιουργία «Γραφείου Εντοπισμού και Αντιμετώπισης Fake News για θέματα Δημόσιας Υγείας», αλλά και με προγράμματα εγγραματοσύνης υγείας που θα ξεκινήσουν σε πρώτη φάση πιλοτικά σε σχολεία της Αθήνας και της Λάρισσας, με σκοπό στη συνέχεια να επεκταθούν στα σχολεία όλης της Επικράτειας.

Το πρώτο εβδομαδιαίο δελτίο ενημέρωσης για ψευδείς ειδήσεις, αναμένεται να εκδοθεί μέσα στον Δεκέμβριο, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Χρήστο Χατζηχριστοδούλου, ο οποίος σε συνέντευξη που παραχωρεί στο Πρακτορείο FM , εξηγεί αναλυτικά πώς θα λειτουργεί αυτό το Γραφείο και τι προετοιμασίες γίνονται αυτή τη στιγμή.

«Η παραπληροφόρηση είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα, το οποίο διαπιστώσαμε εμφατικά στην πανδημία, στη μάχη με τα εμβόλια για τον covid. Ωστόσο εξακολουθεί μέχρι και σήμερα και μάλιστα επηρεάζει και τα υπόλοιπα εμβόλια, αλλά και άλλα κομμάτια της πρόληψης. Τελευταία ακούμε ότι υπάρχει προβληματισμός για τη χλωρίωση του νερού, ή την παστερίωση του γάλακτος. Αρχίζουν και επεκτείνονται τα προβλήματα παραπληροφόρησης, κύριος στόχος όμως είναι τα εμβόλια, στα οποία και θα επικεντρωθούμε στην αρχή, καθώς τελευταία έχουν εμφανιστεί ακόμη και μελέτες που δεν ερμηνεύονται σωστά και υποτίθεται ότι συνδέουν τα εμβόλια με καρκίνους, κάτι το οποίο δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Στη συνέχεια θα επεκταθούμε και σε άλλα πεδία, αλλά στην παρούσα φάση τα εμβόλια αποτελούν προτεραιότητα».

Τρία επίπεδα κινδύνου

Πρόσφατα δημιουργήθηκε Γραφείο για fake news και μάλιστα είναι σε φάση στελέχωσης, στο ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων), με το οποίο συνεργαζόμαστε, στο πλαίσιο του συντονισμού που έχει με τις χώρες μέλη, αναφέρει ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, για να επισημάνει στη συνέχεια ότι «ένα κομμάτι λειτουργίας αυτών των γραφείων είναι να εντοπίζεις τα κείμενα παραπληροφόρησης. Σε ποιο ιστότοπο δημοσιεύονται, ποιοι είναι υπεύθυνοι κλπ.

Μετά γίνεται μία κατηγοριοποίηση σε τρία επίπεδα κινδύνου 1,2,3 ανάλογα με το που έχουν δημοσιευτεί και πόσο διεισδυτικό είναι αυτό το μέσο. Και ακολούθως είναι ανάλογη και η αντιμετώπιση. Αν είναι υψηλού κινδύνου η αντιμετώπιση είναι διαφορετική, απ' ότι αν είναι μετρίου ή χαμηλού κινδύνου. Επειδή δεν μας ενδιαφέρει να κάνουμε διάχυση της παραπληροφόρησης, θα δημοσιεύουμε κυρίως την αλήθεια και όχι το πλήρες κείμενο της παραπληροφόρησης, παρά μόνο τον τίτλο και την πηγή».

Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, αυτή τη στιγμή συστήνεται η ομάδα των επαγγελματιών υγείας και επικοινωνίας που θα τρέξει το Γραφείο, καθώς επίσης διαμορφώνονται οι τρόποι αντίδρασης ανάλογα με την επικινδυνότητα του κειμένου, αλλά και το εργαλείο που θα βρίσκει στο διαδίκτυο τα κείμενα παραπληροφόρησης, με την τεχνητή νοημοσύνη να μπαίνει δυνατά στο παιχνίδι.

«Και αφού τα βρούμε, η ομάδα θα ετοιμάζει απαντήσεις, ή θα χρησιμοποιεί έτοιμες που υπάρχουν από άλλες χώρες, καθώς η παραπληροφόρηση "ενδημεί παντού". Άρα θα συλλέγουμε στοιχεία από το ECDC, τον ΕΜΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων) που είναι ευρωπαϊκοί οργανισμοί, είτε από άλλους αντίστοιχους εθνικούς οργανισμούς και θα τα τροποποιούμε για να είναι πιο εύληπτα στη δική μας γλώσσα».

Πιλοτικά προγράμματα εγγραματοσύνης υγείας σε σχολεία

Πέρα από το να αντικρούσεις την παραπληροφόρηση που είναι αναγκαίο, ένα άλλο κομμάτι αντιμετώπισης της, αφορά στην εκπαίδευση του πληθυσμού και κυρίως των μικρών παιδιών, προκειμένου να μάθουν να αναγνωρίζουν τις πηγές που είναι έγκυρες, αλλά και αυτές που δεν είναι, επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ και εξηγεί: «Tα παιδιά πρέπει να μπουν σε μία διαδικασία εγγραματοσύνης υγείας (σσ η ικανότητα ενός ατόμου να αποκτά, να επεξεργάζεται και να κατανοεί πληροφορίες γύρω από θέματα υγείας, σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνει ενημερωμένες αποφάσεις για οποιοδήποτε θέμα άπτεται της υγείας του.

Και για αυτό το λόγο ήδη σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας ετοιμάζουμε υλικό, το οποίο είναι και σε μορφή παιχνιδιού, για να ξεκινήσουν πιλοτικά σε σχολεία της Αθήνας και της Λάρισας προγράμματα εγγραματοσύνης υγείας, καθώς συνεργάζονται και τα δύο Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, δηλαδή το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Σκοπός είναι τα προγράμματα αυτά στη συνέχεια να ενσωματωθούν στα σχολεία όλης της Επικράτειας.

Σωστή χρήση της πληροφορίας και κριτική σκέψη

Αν και σε πρώτη φάση το Γραφείο για τα fake news του ΕΟΔΥ θα ασχοληθεί με την πρόληψη (εμβόλια) και όχι με τη θεραπεία, η απορία για το τι ρόλο παίζει η ψευδής πληροφόρηση στην πορεία μίας ασθένειας, είναι πάντα επίκαιρη. «Πολλές φορές κακό ρόλο, γιατί με όλη αυτή την πληροφόρηση που υπάρχει στο internet, ο κόσμος ενίοτε δεν εμπιστεύεται τους γιατρούς. Και τι κάνει; Ψάχνει και βρίσκει μία πληροφορία από την οποία θέλει να πιαστεί, γιατί θέλει ελπίδα και μπορεί να καθυστερήσει να ξεκινήσει μία θεραπεία, ή να μην ξεκινήσει και καθόλου. Κάτι που μπορεί να στοιχίσει ακόμα και την ίδια του τη ζωή. Σήμερα βρισκόμαστε στην εποχή της πληροφορίας την οποία βρίσκουμε εύκολα και παντού. Αυτό που έχει σημασία και στους επαγγελματίες υγείας αλλά και στο κοινό είναι η σωστή χρήση της πληροφορίας και η κριτική σκέψη. Και σαν πανεπιστημιακός δάσκαλος οφείλω να πω ότι είναι αυτό που πρέπει να μάθουμε στους νέους γιατρούς».