Μείωση παρουσιάζουν τα περιστατικά καρκίνου του στομάχου στις αναπτυγμένες χώρες, γεγονός που οφείλεται στη στροφή των ανθρώπων σε καλύτερες διατροφικές επιλογές. Επίσης, ο αριθμός εκείνων που καπνίζουν έχει περιοριστεί αρκετά, το ίδιο και η κατανάλωση αλκοόλ, παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του στομάχου. Ταυτόχρονα τα άλματα που έχουν σημειωθεί στην ιατρική και η εύρεση πιο αποτελεσματικών θεραπειών, χαρίζουν περισσότερα και ποιοτικότερα χρόνια ζωής στους ασθενείς.

Ένας από τους καθοριστικότερους παράγοντες για τη θεραπεία τους είναι το είδος της χειρουργικής επέμβασης του θα πραγματοποιηθεί. Έχει βρεθεί ότι όσο πιο “ριζική” είναι η επέμβαση τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες μακροχρόνιας επιβίωσης και ίασης. «Κατά τον περασμένο αιώνα ο καρκίνος του στομάχου ήταν μια από τις κύριες αιτίες θανάτου από καρκίνο.

Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι η εικόνα αυτή βελτιώνεται και ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι στη δύση αναπτύσσουν τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου. Ενδεχομένως σε αυτό να συμβάλλει η αλλαγή στον τρόπο συντήρησης των τροφίμων και η αποφυγή της κατανάλωσης παστών και καπνιστών τροφίμων. Επιπλέον, η μείωση της χρήσης προϊόντων καπνού και αλκοόλ έχει συνδράμει στην πτώση του ποσοστού των ασθενών. Ένας άλλος λόγος είναι η αναγνώριση της δράσης του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και η βελτίωση των θεραπειών εκρίζωσής του.

Εξίσου όμως σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει η εξέλιξη της ιατρικής γνώσης, η ανάπτυξη των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων καθώς και χειρουργικών τεχνικών που μπορούν να αυξήσουν την επιβίωση», μας εξηγεί ο δρ Εμμανουήλ Ζαχαράκης – Χειρουργός Εξειδικευμένος στη Χειρουργική του Ανωτέρου Πεπτικού - Συνεργάτης της Κλινικής «Άγιος Λουκάς» (Θεσ/νίκη) & πρώην Επ. Καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Imperial College London.

Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του στομάχου ποικίλει πολύ από περιοχή σε περιοχή. Για παράδειγμα τα ποσοστά είναι υψηλότερα στην Ανατολική και Κεντρική Ασία και στη Λατινική Αμερική. Εξίσου υψηλά είναι και τα ποσοστά θνησιμότητας. Κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους 783.000 άνθρωποι παγκοσμίως. Το 5ετές ποσοστό επιβίωσης για προ-μεταστατική διάγνωση στις ΗΠΑ είναι 67% ενώ στην Ευρώπη είναι χαμηλότερο.

«Το πρόβλημα ξεκινά από την δυσκολία έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου. Ενώ γενικά ο καρκίνος του στομάχου τείνει να αναπτύσσεται αργά, οι αλλαγές που συντελούνται αρχικά σπάνια προκαλούν “θορυβώδη” συμπτώματα και επομένως δεν εντοπίζεται στα αρχικά στάδια», διευκρινίζει ο δρ Ζαχαράκης. Η διάγνωση γίνεται με μια σειρά κλινικών, αιματολογικών, απεικονιστικών και άλλων εξετάσεων. Η ενδοσκόπηση και βιοψία, όμως, είναι η μοναδική εξέταση που μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη του γαστρικού καρκίνου. Σε όσους διαγιγνώσκονται με καρκίνο του στομάχου, είναι σημαντικός ο καθορισμός του σταδίου της νόσου και ειδικά εάν έχει εξαπλωθεί σε λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένα όργανα», προσθέτει.

Όλοι οι ασθενείς που δεν εμφανίζουν απομακρυσμένες μεταστάσεις είναι υποψήφιοι για χειρουργική επέμβαση με σκοπό την ίαση. Έχει διαπιστωθεί ότι η αφαίρεση περισσότερων λεμφαδένων στο χειρουργείο μπορεί να αυξήσει δραματικά τις πιθανότητες ίασης. Ο χειρουργός κατά τη διάρκεια της επέμβασης ενδέχεται να αφαιρεί είτε τους κοντινούς μόνο στο στομάχι λεμφαδένες (D1 λεμφαδενεκτομή) είτε να πραγματοποιήσει ριζική εκτομή με αφαίρεση και του 2ου επιπέδου λεμφαδένων που σχετίζονται με το στομάχι (D2 λεμφαδενεκτομή). Η διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά χειρουργεία είναι αξιοσημείωτη.

Στις δύο χώρες που ηγούνται των πρωτοπόρων θεραπειών του καρκίνου του στομάχου, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα (χώρα που κατέχει το αρνητικό ρεκόρ νέων περιστατικών ανά έτος), οι χειρουργικές επεμβάσεις έχουν πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας, όσον αφορά την μακροχρόνια επιβίωση των ασθενών. Ως κύρια αιτία θεωρείται η αφαίρεση περισσότερων λεμφαδένων κατά την επέμβαση. Για το θέμα έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες. Μια από τις πιο πρόσφατες διερεύνησε τη μακροχρόνια επιβίωση μετά από D2 λεμφαδενεκτομή σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε γαστρεκτομή για καρκίνο στη Σουηδία μεταξύ 2006-2017. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η μακροχρόνια επιβίωση βελτιώθηκε μετά τη γαστρεκτομή που περιελάμβανε D2 λεμφαδενεκτομή σε σύγκριση με την D1.

Η γαστρεκτομή με ριζική λεμφαδενεκτομή, λοιπόν, θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της χειρουργικής θεραπείας του δυνητικά ιάσιμου καρκίνου του στομάχου. Η χειρουργική μέθοδος που θα επιλεγεί είναι άλλη μια παράμετρος που χρήζει προσοχής. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η λαπαροσκοπική γαστρεκτομή έχει πλεονεκτήματα συγκριτικά με την ανοιχτή, όπως μειωμένο πόνο και βραχύτερη νοσηλεία. Στην Κορέα και την Ιαπωνία η λαπαροσκοπική γαστρεκτομή έχει γίνει η θεραπεία εκλογής για τον πρώιμο καρκίνο του στομάχου. Μελέτες έχουν επίσης καταδείξει ότι η λαπαροσκοπική γαστρεκτομή με D2 λεμφαδενεκτομή είναι ασφαλής και σύμφωνη με τις ογκολογικές αρχές, στα χέρια εξειδικευμένων χειρουργών.

Όπως σχολιάζει ο δρ Ζαχαράκης, ο οποίος έχει διατελέσει Διευθυντής Χειρουργικού Τμήματος (Consultant Surgeon) στον τομέα της Χειρουργικής Οισοφάγου-Στομάχου στο Κέντρο Χειρουργικής Ανωτέρου Πεπτικού της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου St Mary’s Hospital του Λονδίνου, προκειμένου να αναπαραχθούν αυτά τα αποτελέσματα είναι απαραίτητη η πολύχρονη εκπαίδευση και η ουσιαστική εξειδίκευση ενός χειρουργού στην D2 λεμφαδενεκτομή, σε υψηλού κύρους νοσοκομεία που ασχολούνται με τα συγκεκριμένα νοσήματα.

«Σε κάθε περίπτωση, είναι αποδεδειγμένο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η εμπειρία του χειρουργού στις επεμβάσεις αυτές, τόσο καλύτερη είναι η πορεία των ασθενών. Γι’ αυτό οι ασθενείς δεν πρέπει να διστάζουν να ρωτούν τον γιατρό τους για τον αριθμό των επεμβάσεων που έχει πραγματοποιήσει, καθώς και να επικοινωνούν με παρελθόντες ασθενείς που έχουν υποβληθεί στην ίδια χειρουργική επέμβαση, για την άμεση λήψη πληροφοριών σχετικά με τη θεραπεία και την έκβαση αυτής. Το θάρρος τους αυτό μπορεί να κρίνει την ποιότητα ζωής τους, αλλά και της μακροζωίας τους», καταλήγει ο δρ Εμμανουήλ Ζαχαράκης.