Από τον Νοέμβριο του 2022, όταν κυκλοφόρησε το chatbot τεχνητής νοημοσύνης (AI) ChatGPT, η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει επηρεάσει πολλούς τομείς της καθημερινότητας, αλλάζοντας θεαματικά τον τρόπο με τον οποίο σερφάρουμε στο διαδίκτυο.
Το φαινόμενο είναι τόσο εντυπωσιακό που ήδη ερευνητές ξεκίνησαν να αναλύουν την πιθανή επίδραση της AI στον εγκέφαλό μας, με τα πρώτα ευρήματα να αποκαλύπτουν όντως μια ενδιαφέρουσα πιθανή σύνδεση.
Η μελέτη του MIT
Επιστήμονες του MIT δημοσίευσαν πρόσφατα ένα προσχέδιο μελέτης, στην οποία 54 Αμερικανοί ηλικίας 18 έως 39 ετών κλήθηκαν να συγγράψουν τέσσερα δοκίμια σε διάστημα τεσσάρων μηνών. Οι συμμετέχοντες μπορούσαν να επιλέξουν ανάμεσα στη χρήση ChatGPT, μιας μηχανή αναζήτησης όπως η Google ή η Yahoo ή απλά να εμπιστευθούν τις δυνατότητες τους εγκεφάλου τους!
Σε εκείνους που επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία, είτε το ChatGPT, είτε κάποια μηχανή αναζήτησης, οι μελετητές κατέγραψαν χαμηλότερη ηλεκτρική συνδεσιμότητα στους εγκεφάλους τους, συγκρίνοντάς τους με την ομάδα που εργάστηκε χωρίς εξωτερική βοήθεια.
Όταν μάλιστα, η ομάδα που είχε επιλέξει τη χρήση του ChatGPT κλήθηκε να γράψει το τελευταίο δοκίμιο χωρίς βοήθεια, οι ειδικοί παρατήρησαν ότι οι συμμετέχοντες δυσκολεύονταν να εκθέσουν δικές τους σκέψεις ή ακόμα και να ανακαλέσουν στη μνήμη τους -ώστε να τα χρησιμοποιήσουν ξανά- αποσπάσματα από τα προηγούμενα δοκίμια που είχαν γράψει με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τεχνητή Νοημοσύνη και σκέψη
Οι ερευνητές του MIT δεν είναι οι μόνοι που έχουν ξεκινήσει να διερευνούν το φαινόμενο.
Μια μελέτη του 2025 σχετικά με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης διαπίστωσε ότι όσοι τη χρησιμοποιούν περισσότερο, κατά κύριο λόγο άτομα ηλικίας 17 έως 25 ετών σύμφωνα με τα στατιστικά της συγκεκριμένης έρευνας, μπορεί να εμφανίσουν σημαντικά μειωμένες ικανότητες κριτικής σκέψης.
Οι συγγραφείς της έρευνας θέλοντας να περιγράψουν τα ευρήματα τους χρησιμοποίησαν τον όρο «γνωστική αποφόρτιση», δηλαδή η ελαχιστοποίηση της ανάγκης για ανεξάρτητη σκέψη λόγω της εξάρτησης από την αυτοματοποίηση των αναλυτικών εργασιών.
Μια ακόμα σχετική μελέτη του τελευταίου χρόνου, υποδηλώνει ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να μετατοπίσει πτυχές της ενεργητικής κριτικής σκέψης σε μια πιο παθητική κατανόηση του περιεχομένου.
Κατά τους ειδικούς, η αυξημένη εξάρτηση από εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης για την εκτέλεση εργασιών που απαιτούν βαθύτερη σκέψη μπορεί να ενέχει τον κίνδυνο:
- μειωμένης νοητικής εμπλοκής
- παραμέλησης γνωστικών δεξιοτήτων, όπως η δυνατότητα να κάνουμε υπολογισμούς ή να ανακτούμε πληροφορίες
- μειωμένης χωρητικότητας μνήμης
- μικρότερης δυνατότητας εστίασης
- αδυναμίας εφαρμογής γνώσεων
- μειωμένης αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση
- μειωμένης αυτοπεποίθησης
Πώς να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της AI στον εγκέφαλό μας
Η εύκολη απάντηση θα ήταν να χρησιμοποιούμε την AI λιγότερο. Αλλά ίσως το θέμα δεν είναι τόσο απλό. Καθώς τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης κερδίζουν δημοτικότητα, η χρήση τους μπορεί να ενθαρρύνεται ή ακόμα και να απαιτείται σε ορισμένες περιπτώσεις.
Η λύση στον γρίφο είναι η αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο θα επιλέξουμε να χρησιμοποιούμε την Τεχνητή Νοημοσύνη. Για παράδειγμα, λένε οι ερευνητές, καταφύγετε σε αυτή για να βοηθήσει στην επαλήθευση πληροφοριών από πηγές που ήδη διαθέτετε. Σίγουρα όμως μην αφεθείτε να «της ζητήσετε» να αντιπαραβάλλει, συσχετίσει ή αξιολογήσει ιδέες αντί να αναλάβετε εσείς την ανάλυση τους.
Με λίγα λόγια, το κλειδί είναι να μην επιτρέψουμε σε αυτό το τεχνολογικό εργαλείο να αντικαταστήσει την δυνατότητα ενεργητικής μάθησης που διαθέτει ο εγκέφαλος μας.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι πάντα κακή, τονίζουν οι ειδικοί, καθώς μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα ή να ενθαρρύνει τη μάθηση αρκεί να μην χρησιμοποιείται ως «γκουρού» που αβίαστα θα προσφέρει απαντήσεις και λύσεις σε κάθε ερώτημα μας.
Πηγές: HEALTHLINE.COM, ARXIV.ORG, RESEARCHEGATE.NET, MICROSOFT.COM
