Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1990, η πόση μιας κούπας καφέ μετά από έναν μεσημεριανό ύπνο αυξάνει την συγκέντρωση, την επίδοση και τη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με τον υπνάκο που που παίρνει κανείς το μεσημέρι χωρίς καφέ.

Οφελεί όντως ο η σιέστα και μετά ένα καφεδάκι το μεσημέρι; Τι δείχνει μελέτη του 1994

Δεδομένου ότι ένας στους τρεις ενήλικες έχουν υπνηλία, τα οφέλη του καφέ σε συνδυασμό με τον ύπνο μικρής διάρκειας ενδεχομένως να ήταν μια αποτελεσματική λύση. Είναι όμως; Υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις σχετικά;

Η θεωρία της μικρής σιέστας που στο τέλος τελειώνει με έναν καφέ εξετάστηκε το 1994 από ερευνητές του πανεπιστημίου Wright State του Οχάιο. Η έρευνά έγινε με συμμετέχοντες 24 υγιείς νεαρούς άνδρες. Οι μισοί από αυτούς τυχαία επιλέχθηκαν για την ομάδα στην οποία δόθηκε καφεΐνη και στην άλλη ομάδα δόθηκε ψευδοφάρμακο.

Μετά από μια νύχτα κανονικής ξεκούρασης, οι συμμετέχοντες πέρασαν από κάποιες εξετάσεις για να γίνει αξιολόγηση της συγκέντρωσης, των δεξιοτήτων που αφορούν την λογική και βασικές εξετάσεις μαθηματικών.

Ακολούθως έγινε το ίδιο μετά από ένα 24ωρο χωρίς ύπνο. Κατόπιν, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να προγραμματίσουν υπνάκους που θα κρατούσαν 15 - 20 λεπτά, και κατόπιν μπορούσαν να πιουν 100 μιλιγκραμ καφεϊνης ή ψευδοφάρμακο (Μια κούπα καφέ περιλαμβάνει το πολύ 100 μιλιγκραμ καφεϊνης). Ακολούθως τα τεστ λογικής και μαθηματικών πραγματοποιήθηκαν ξανά.

Aυτό που παρατήρησαν οι ερευνητές είναι ότι η ομάδα που ήπιε καφέ είχε την ίδια βαθμολογία με αυτή που είχε στα βασικά τεστ, την στιγμή που η ομάδα πήρε ψευδοφάρμακο είδε τις επιδόσεις της να χειροτερεύουν σε όλα τα τεστ. Στα συμπεράσματά τους, οι ερευνητές αναφέρουν ότι ο συνδυασμός ενός υπνάκου και της καφεΐνης προληπτικά είναι πιο αποτελεσματικός στη διατήρηση της εγρήγορσης και της επίδοσης σε σύγκριση με τον υπνάκο που δεν ακολουθείται από καφέ.

Ο υπνάκος αυτός φαίνεται ότι βοηθά χάρη στις επιδράσεις του συστατικού που ονομάζεται αδενοσίνη που σχετίζεται με την υπνηλία. Η επιθυμία μας για ύπνο βασίζεται σε έναν βιολογικό μηχανισμό που στην ουσία δείχνει ότι όσο πιο πολύ μένεις ξύπνιος, τόσο περισσότερη υπνηλία θα έχεις. Η υπνηλία προκαλείται από την συσσώρευση της αδενοσίνης, η οποία πρόκειται για ένα υποπροϊόν της πρωτογενούς πηγής ενέργειας του σώματος, γνωστή ως τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP).

Καθώς τα κύτταρα καίνε αδενοσίνη (ΑΤΡ) κατά την διάρκεια της μέρας, η συσσώρευση αδενοσίνης στον εγκέφαλο σε κάνει να νιώθεις ακόμα πιο νυσταγμένος. Ο ύπνος, τουλάχιστον εν μέρει είναι η διαδικασία καθαρισμού της συσσωρευμένης αδενοσίνης. Το πρωί, μετά από έναν καλό ύπνο, τα επίπεδα της αδενοσίνης είναι γεμάτα και είναι έτοιμα να ξεκινήσουν ξανά να αυξάνονται όσο περισσότερο είμαστε ξύπνιοι.
Αν έχεις κοιμηθεί ελάχιστες ώρες, θα νιώθεις νυσταγμένος γιατί το σώμα σου δεν είχε αρκετό χρόνο να καθαρίζει από την συσσωρευμένη αδενοσίνη.

Η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει σε αυτή τη διαδικασία μέχρι ένα σημείο. Ανεξάρτητα από το μπλοκάρισμα της διαδικασίας αυτής, η καφεΐνη μπορεί ωστόσο να υπονομεύσει την ικανότητα πρόκλησης υπνηλίας.
Παρόλο που η επιστήμη πίσω από τους υπνάκους καφεϊνης μπορεί να ακούγεται πειστική, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί. Πέρα από το γεγονός ότι το δείγμα της έρευνας είναι μικρό, οι συμμετέχοντες ήταν όλοι υγιείς και νεαροί, με αποτελέσματα να μην γνωρίζουμε αν τα ίδια οφέλη μπορεί όντως να ισχύουν και σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.

Τα αντικρουόμενα συμπεράσματα που καταδεικνύει μελέτη του 2008

Μια μελέτη του 2008 που πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, περιελάμβανε 61 ενήλικες ηλικίας 18 -19 ετών και δεν είχε τα ίδια συμπεράσματα με εκείνα στα οποία κατέληξε το πανεπιστήμιο Wright State. Στην μελέτη αυτή, οι συμμετέχοντες ήπιαν 200 μιλιγκράμ καφεΐνης ή ένα ψευδοφάρμακο μετά από έναν υπνάκο που διήρκεσε 60 με 90 λεπτά. Τα τεστ που πραγματοποιήθηκαν πριν και μετά από τους υπνάκους αξιολόγησαν την λεκτική μνήμη, την αντιληπτική μάθηση και τις κινητικές δεξιότητες.

Ανάμεσα στα ευρήματα τους παρατήρησαν τα εξής:

Δεν υπήρχαν διαφορές σε ότι αφορούσε την προφορική ανάκληση πληροφοριών και στις δύο ομάδες, είτε είχαν πιεί καφέ είτε ψευδοφάρμακο.
Δεν υπήρχαν διαφορές στην αντιληπτική μάθηση και στις δύο ομάδες
Η καφεΐνη στην πραγματικότητα μείωσε τις βασικές κινητικές δεξιότητες σε σύγκριση με την ομάδα που δεν είχε καταναλώσει καφέ αλλά ψευδοφάρμακο. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο τρέμουλο που δημιουργεί η καφεΐνη σε ορισμένους ανθρώπους

Σε κάθε περίπτωση και οι δύο έρευνες έχουν περιορισμούς. Ένας από αυτούς είναι ότι ένας ύπνος που το μεσημέρι διαρκεί από 60 έως 90 λεπτά μπορεί να θέσει ένα άτομο σε μια φάση ύπνου που ονομάζεται αργός ύπνος ή ύπνος δέλτα.

Οι άνθρωποι που ξυπνούν από τον ύπνο δέλτα συχνά νιώθουν ζαλισμένοι παρά φρέσκοι. Αυτό μπορεί να μειώσει τις διεγερτικές επιδράσεις της καφεΐνης σε σύγκριση με τους ανθρώπους που παίρνουν πιο μικρούς υπνάκους.

Ζυγίζοντας τα δεδομένα

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις ότι η σιέστα που ολοκληρώνεται με μια κούπα καφέ μπορεί να βελτιώσει τις κινητικές δεξιότητες, την μνήμη και τις δεξιότητες μάθησης δεν υπάρχει μεγάλη αμφιβολία ότι ένας μικρός υπνάκος το μεσημέρι ή το απόγευμα θα μπορούσε να επωφελήσει την υγεία μας ή ότι ένας καφές θα μπορούσε να μας τονώσει όταν νιώθουμε τα επίπεδα της ενέργειάς σου να πέφτουν.

Καλό είναι αν δοκιμάσετε να πάρετε έναν υπνάκο μετά το μεσημεριανό όταν σας όταν νιώθετε αρκετά νυσταγμένοι. Δεν είναι τυχαίο που νιώθουμε υπνηλία εκείνη την ώρα καθώς ο κιρκάδιος ρυθμός πέφτει (ο βιολογικός μηχανισμός που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου - εγρήγορσης) καθώς επίσης και τον λήθαργο που νιώθει κανείς μετά από το μεσημεριανό (αναφέρεται ως μεταγευματική ταραχή ή μεταγευματική υπνηλία).

Ο υπνάκος που ακολούθως συνοδεύεται από καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει αρκεί να μην κοιμηθείτε αργά το απόγευμα. Η καφεΐνη μεταβολίζεται στο συκώτι και η μισή από αυτή μπορεί να εξαλειφθεί σε 5 με 6 ώρες.
Αν υποφέρετε από αϋπνία αυτή η τακτική πάντως δεν θα σας βοηθήσει να κοιμηθείτε καλά το βράδυ.

Αν δεν έχετε προβλήματα ύπνου το βράδυ ένας υπνάκος από τη 1 μέχρι τις 3 το μεσημέρι είναι ο καλύτερος γιατί εκείνη την ώρα «πέφτει» ο κιρκάδιος ρυθμός. Ο υπνάκος ωστόσο δεν πρέπει να ξεπερνά τα 15 -20 λεπτά γιατί μετά μπαίνετε στη φάση 2 του ύπνου (ελαφρύς ύπνος). Όταν ξυπνήσετε κάντε μια κούπα καφέ. Ενδεχομένως να σας βοηθήσει.

Απόδοση: https://www.verywellhealth.com