Είναι δυνατό να είναι κανείς «παχύσαρκος αλλά σε καλή φυσική κατάσταση», σύμφωνα με νέα έρευνα που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη (EASD) στη Βιέννη της Αυστρίας (15-19 Σεπτεμβρίου).
Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε δεκάδες χιλιάδες άτομα στη Δανία διαπίστωσε ότι τα άτομα με ΔΜΣ στην κατηγορία όσων είναι υπέρβαροι- και ακόμη και μερικά από αυτά που πάσχουν από παχυσαρκία - δεν είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν κατά τη διάρκεια των πέντε ετών παρακολούθησης από ό,τι τα άτομα με ΔΜΣ 22,5-<25,0 kg/m2, που βρίσκεται στο ανώτερο άκρο του φυσιολογικού εύρους βάρους.
Τα άτομα με ΔΜΣ στο μεσαίο και κατώτερο τμήμα του φυσιολογικού εύρους βάρους 18,5 έως <22,5 kg/m2 είχαν επίσης μεγαλύτερη πιθανότητα θανάτου. Το ίδιο ίσχυε και για τα άτομα με ΔΜΣ στο εύρος του ελλιποβαρή.
«Τόσο το χαμηλό βάρος όσο και η παχυσαρκία αποτελούν σημαντικές παγκόσμιες προκλήσεις για την υγεία», λέει η Sigrid Bjerge Gribsholt, του Steno Diabetes Center Aarhus, Aarhus University Hospital, Aarhus, Δανία, η οποία ηγήθηκε της έρευνας.
«Η παχυσαρκία μπορεί να διαταράξει το μεταβολισμό του σώματος, να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να οδηγήσει σε ασθένειες όπως ο διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και έως και 15 διαφορετικούς τύπους καρκίνου, ενώ το χαμηλό βάρος συνδέεται με υποσιτισμό, αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος και ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών.
«Υπάρχουν αντικρουόμενα ευρήματα σχετικά με το εύρος του ΔΜΣ που συνδέεται με τη χαμηλότερη θνησιμότητα. Κάποτε θεωρούταν ότι ήταν 20 έως 25, αλλά μπορεί να μετατοπίζεται προς τα πάνω με την πάροδο του χρόνου λόγω των ιατρικών εξελίξεων και των βελτιώσεων στη γενική υγεία».
Θνησιμότητα ανά κατηγορία ΔΜΣ
Για να αποσαφηνίσουν το θέμα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα υγείας για να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ ΔΜΣ και θνησιμότητας σε 85.761 άτομα (81,4% γυναίκες, μέση ηλικία κατά την έναρξη της μελέτης 66,4 έτη).
Ο ΔΜΣ είναι μια μέτρηση του βάρους σε σχέση με το ύψος και μια τιμή από 18,5 έως <25 kg/m2 θεωρείται γενικά ως φυσιολογικό βάρος. Ένας ΔΜΣ <18,5 kg/m2 κατηγοριοποιείται ως ελλιποβαρής, 25 έως <30 kg/m2 θεωρείται υπέρβαρος και ένας ΔΜΣ 30 kg/m2 περιγράφεται ως παχυσαρκία.
7.555 (8%) από τους συμμετέχοντες πέθαναν κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Η ανάλυση διαπίστωσε ότι τα άτομα στην κατηγορία του ελλιποβαρούς είχαν σχεδόν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες (2,73 φορές) να πεθάνουν σε σύγκριση με τα άτομα με ΔΜΣ κοντά στο ανώτατο όριο του υγιούς εύρους (22,5 έως <25,0 kg/m2, ο πληθυσμός αναφοράς).
Ομοίως, τα άτομα με ΔΜΣ 40 kg/m2 και άνω (κατηγοριοποιημένα ως σοβαρά παχύσαρκα) είχαν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες (2,1 φορές) να πεθάνουν σε σύγκριση με τον πληθυσμό αναφοράς.
Ωστόσο, υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας βρέθηκαν και για ΔΜΣ που θεωρούνται υγιείς.
Τα άτομα με ΔΜΣ 18,5 έως <20,0 kg/m2, και επομένως στο κατώτερο άκρο του εύρους του υγιούς βάρους, είχαν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν πεθάνει σε σύγκριση με τον πληθυσμό αναφοράς. Ομοίως, τα άτομα με ΔΜΣ 20,0 έως <22,5 kg/m2, και επομένως στο μέσο του εύρους του υγιούς βάρους, είχαν 27% περισσότερες πιθανότητες να έχουν πεθάνει σε σύγκριση με τον πληθυσμό αναφοράς.
Αντίθετα, τα άτομα με ΔΜΣ στο εύρος του υπερβολικού βάρους (25 έως <30 kg/m2) και εκείνα με ΔΜΣ στο κατώτερο μέρος του εύρους της παχυσαρκίας (30,0 έως <35,0 kg/m2) δεν είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν πεθάνει από εκείνα του πληθυσμού αναφοράς - ένα φαινόμενο που μερικές φορές αναφέρεται ως μεταβολικά υγιές ή «παχύ αλλά σε καλή φυσική κατάσταση».
Όσοι είχαν ΔΜΣ 35 έως <40,0 kg/m2 είχαν αυξημένο κίνδυνο θανάτου κατά 23%.
Όλα τα αποτελέσματα προσαρμόστηκαν ανάλογα με το φύλο, το επίπεδο συννοσηρότητας και το επίπεδο εκπαίδευσης.
Ένα παρόμοιο μοτίβο παρατηρήθηκε όταν οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση μεταξύ ΔΜΣ και παχυσαρκίας σε συμμετέχοντες διαφορετικών ηλικιών, φύλων και επιπέδων εκπαίδευσης.
Οι ερευνητές εξεπλάγησαν όταν διαπίστωσαν ότι ο ΔΜΣ έως 35 kg/m2 δεν συσχετιζόταν με υψηλότερη θνησιμότητα και ότι ακόμη και ΔΜΣ 35 έως <40 kg/m2 συσχετιζόταν μόνο με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο.
Οι περιορισμοί της έρευνας
Οι ερευνητές εξηγούν ότι ένας πιθανός λόγος για τα αποτελέσματα είναι η "αντίστροφη αιτιότητα".
Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να χάσουν βάρος λόγω μιας υποκείμενης ασθένειας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι η ασθένεια, και όχι το χαμηλό βάρος από μόνο του, που αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, γεγονός που μπορεί να κάνει να φαίνεται ότι ο υψηλότερος ΔΜΣ έχει προστατευτική δράση. Δεδομένου ότι τα δεδομένα της έρευνας προήλθαν από άτομα που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις για λόγους υγείας, επισημαίνουν ότι δεν μπορούν να το αποκλείσουν εντελώς.
Είναι επίσης πιθανό ότι τα άτομα με υψηλότερο ΔΜΣ που ζουν περισσότερο – τα περισσότερα από τα άτομα που μελετήσαμε ήταν ηλικιωμένα – μπορεί να έχουν ορισμένα προστατευτικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τα αποτελέσματα.
Ωστόσο, ΄και σύμφωνα με προηγούμενη έρευνα, διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που βρίσκονται στο εύρος του ελλιποβαρούς αντιμετωπίζουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο θανάτου.
Όποια και αν είναι η εξήγηση, ο ΔΜΣ δεν είναι ο μόνος δείκτης που δείχνει ότι ένα άτομο έχει ανθυγιεινά επίπεδα λίπους.
Άλλοι σημαντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τον τρόπο κατανομής του λίπους. Το σπλαχνικό λίπος – λίπος που είναι πολύ μεταβολικά ενεργό και αποθηκεύεται βαθιά μέσα στην κοιλιά, τυλίγοντας τα όργανα – εκκρίνει ενώσεις που επηρεάζουν αρνητικά τη μεταβολική υγεία.
Ως αποτέλεσμα, ένα άτομο που έχει ΔΜΣ 35 και σχήμα μήλου - το υπερβολικό λίπος βρίσκεται γύρω από την κοιλιά του - μπορεί να έχει διαβήτη τύπου 2 ή υψηλή αρτηριακή πίεση, ενώ ένα άλλο άτομο με τον ίδιο ΔΜΣ μπορεί να μην έχει αυτά τα προβλήματα επειδή το υπερβολικό λίπος βρίσκεται στους γοφούς, τους γλουτούς και τους μηρούς του.
Καταλήγουν οι ερευνητές ότι "είναι σαφές ότι η θεραπεία της παχυσαρκίας πρέπει να είναι εξατομικευμένη, ώστε να λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η κατανομή του λίπους και η παρουσία παθήσεων όπως ο διαβήτης τύπου 2 κατά τον καθορισμό του στόχου βάρους."
