Επίμονες, σημαντικές διαφορές στην πρόσβαση σε νέα φάρμακα μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδεικνύει και φέτος η ετήσια έρευνα για την εκτίμηση του δείκτη W.A.I.T. (Waiting to Access Innovative Therapies) που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (EFPIA) για την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτομες θεραπείες.

Ο δείκτης αποτυπώνει το βαθμό πρόσβασης των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες σε 36 χώρες της Ευρώπης.

Η EFPIA δημοσίευσε και την έκθεση CRA για τις βασικές αιτίες μη διαθεσιμότητας και καθυστερήσεων στην πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα. Στην Ελλάδα, η σύνθετη φαρμακευτική πολιτική και ειδικότερα το εμπόδιο του λεγόμενου «5/11» κατηγορείται ως το βασική αιτία των καθυστερήσεων.

«Οι δείκτες EFPIA W.A.I.T. δημοσιεύονται εδώ και δύο δεκαετίες και σε αυτό το διάστημα, σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπήρξε συλλογική αποτυχία να κινηθεί η βελόνα για εκατομμύρια ασθενείς», ανέφερε η Nathalie Moll, γενική διευθύντρια της EFPIA προσθέτοντας ότι «εδώ και καιρό έχει αναγνωριστεί ότι δεν υπάρχει λύση που να ταιριάζει σε όλους και ότι κανένας φορέας δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα».

Αναμονή 654 ημερών

Σύμφωνα με τον δείκτη WAIT, από τα 173 φάρμακα που έλαβαν έγκριση από τον EMA την περίοδο 2020-2023, πρόσβαση είχαν οι ασθενείς στην Ελλάδα έως τις 5 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους στις 75.

Η Ελλάδα υποχώρησε ακριβώς κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (46%), με 43% υποχωρώντας περαιτέρω συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές. Το αντίστοιχο περσινό ποσοστό ήταν στο 47%, που μας τοποθετούσε μάλιστα άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Άλλο ένα 2% και φέτος αντιστοιχεί σε θεραπείες που ήταν διαθέσιμες μόνο ιδιωτικά.

Εν ολίγοις, πάνω από ένα στα δύο φάρμακα (55%) δεν ήταν διαθέσιμο στους ασθενείς της χώρας.

Από τις 75 που ήταν διαθέσιμες, το 59% ήταν πλήρως διαθέσιμο, σε ένα 4% η πρόσβαση ήταν περιορισμένη, ενώ το 37% έλαβαν συγκεκριμένοι, μεμονωμένοι ασθενείς.

Βάσει των στοιχείων που δόθηκαν εφέτος στη δημοσιότητα, στο σύνολο των εγκεκριμένων από τον ΕΜΑ νέων θεραπειών την περίοδο 2020-2023, σε εκείνες στις οποίες είχαν πλήρη πρόσβαση οι ασθενείς στις 5 Ιανουαρίου 2025 αντιστοιχεί ένα ποσοστό 25%, σε ένα 16% είχαν πρόσβαση μεμονωμένοι ασθενείς, ενώ υπάρχει άλλο ένα 2% περιορισμένης πρόσβασης.

Σε ό,τι αφορά το χρόνο που χρειάζεται να περιμένει ένας ασθενής στην Ελλάδα έως ότου έχει πρόσβαση σε θεραπεία έχει εγκριθεί, αυτός κατέγραψε νέα αύξηση.

Από 587 ημέρες στην περσινή έκθεση WAIT, φέτος εκτινάχθηκε στις 654 ημέρες, σχεδόν δηλαδή στα δύο χρόνια (22 μήνες), όταν ο διάμεσος χρόνος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 578 ημέρες.

Η Γερμανία διατηρεί τα πρωτεία με 128 ημέρες, ενώ οι Πορτογάλοι ασθενείς αντιμετωπίζουν τώρα τη μεγαλύτερη αναμονή, με 840 ημέρες.

Ανισότητες στην αναμονή

Η έκθεση CRA δείχνει σημαντική διαφοροποίηση ακόμη και μεταξύ φαρμάκων της ίδιας κατηγορίας σε επίπεδο ΕΕ αλλά και στην ίδια χώρα. Ασθενείς μπορεί να έχουν πρόσβαση σε φάρμακα σχεδόν αμέσως αλλά να αναμένουν σημαντικά για άλλα. Αναφέρεται δε χαρακτηριστικά το παράδειγμα της Ελλάδας όπου ογκολογικό φάρμακο αποζημιώθηκε στις 54 μέρες από την έγκριση και άλλο 1483!

Φυσικά, σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης είναι οι οικονομικές δυνατότητες της κάθε χώρας, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι εντός της ΕΕ πάμε από 11,3 χιλιάδες ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Βουλγαρία, ετησίως, εκτοξευόμαστε σε πάνω από 100 χιλιάδες ευρώ στο Λουξεμβούργο.

Σημαντικές αποκλίσεις υπάρχουν και στο ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανάται για την υγεία, με Γερμανία και Γαλλία να βρίσκονται στο 12,6% και 11,9% αντίστοιχα και τη Ρουμανία να είναι στο 5,8%. Μάλιστα, η σχετική φαρμακευτική δαπάνη ως ποσοστό του συνολικού ΑΕΠ είναι στην Ελλάδα 2,5%, ενώ στη Δανία και το Λουξεμβούργο 0,6%.

Οι απόλυτες δαπάνες υγείας κυμαίνονται από περίπου 858 ευρώ ανά κάτοικο στη Ρουμανία έως 6.590 ευρώ ανά κάτοικο στο Λουξεμβούργο.

Η έκθεση υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα των ζητημάτων. Ειδική αναφορά γίνεται μάλιστα στην Ελλάδα και τον κανόνα «5/11» που ορίζει πως για να υποβάλει αίτηση για να ενταχθεί στη λίστα των φαρμάκων που αποζημιώνονται από την πολιτεία ένα φάρμακο θα πρέπει να αποζημιώνεται ήδη σε τουλάχιστον πέντε από 11 καθορισμένες χώρες της ΕΕ που διαθέτουν διαδικασίες HTA.

«Αυτός ο όρος προστίθεται σε άλλες καθυστερήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με την περιορισμένη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης και τις αποφάσεις για τη διάθεση των θεραπειών στη χώρα», αναφέρει το δελτίο τύπου.

«Απαιτείται ισχυρή βούληση, λύσεις ανά χώρα και πραγματική συμμαχία μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής της ΕΕ, των κρατών μελών και της φαρμακοβιομηχανίας για τη μείωση της γραφειοκρατίας, τη μείωση των διπλών διαδικασιών και τη διασφάλιση γρήγορων και ρεαλιστικών αποφάσεων τιμολόγησης και αποζημίωσης που πραγματικά εκτιμούν και ανταμείβουν την καινοτομία» ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Moll.