Η υιοθέτηση μιας «διατροφής για την υγεία του πλανήτη» πλούσιας σε φυτικά προϊόντα θα μπορούσε να αποτρέψει 40.000 πρόωρους θανάτους την ημέρα σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με μια σημαντική έκθεση.

Η διατροφή αυτή – η οποία επιτρέπει τη μέτρια κατανάλωση κρέατος – και τα συναφή μέτρα θα μπορούσαν επίσης να μειώσουν κατά το ήμισυ έως το 2050 τις εκπομπές που σχετίζονται με τα τρόφιμα και συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Σήμερα, το ένα τρίτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από το παγκόσμιο σύστημα διατροφής και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι αδύνατη χωρίς αλλαγή των διατροφικών συνηθειών του κόσμου, σύμφωνα με τους ερευνητές. Η παραγωγή τρόφιμων είναι επίσης η κύρια αιτία της καταστροφής της άγριας ζωής και των δασών, καθώς και της ρύπανσης των υδάτων.

Η διατροφή για την υγεία του πλανήτη (PHD) καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος μπορεί ταυτόχρονα να βελτιώσει την υγεία των ανθρώπων και του πλανήτη και να παρέχει επαρκή τροφή για τον αναμενόμενο παγκόσμιο πληθυσμό των 9,6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων έως το 2050.

Η διατροφή είναι ευέλικτη, επιτρέποντας την προσαρμογή της στις τοπικές γεύσεις, και μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένα ζωικά προϊόντα ή να είναι χορτοφαγική ή vegan. Ωστόσο, όλες οι εκδοχές συνιστούν την κατανάλωση περισσότερων λαχανικών, φρούτων, ξηρών καρπών, οσπρίων και δημητριακών ολικής αλέσεως από ό,τι καταναλώνουν σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο. Σε πολλά μέρη, οι σημερινές διατροφικές συνήθειες είναι ανθυγιεινές και μη βιώσιμες λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης κρέατος, γάλακτος και τυριού, ζωικών λιπών και ζάχαρης.

Προβληματικά διατροφικά μοτίβα και παρεμβάσεις για την αλλαγή

Οι άνθρωποι στις ΗΠΑ και τον Καναδά καταναλώνουν περισσότερο από επτά φορές την ποσότητα κόκκινου κρέατος που συνιστά η PHD, ενώ στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική η ποσότητα είναι πέντε φορές μεγαλύτερη και στην Κίνα τέσσερις φορές μεγαλύτερη. Ωστόσο, σε ορισμένες περιοχές όπου η διατροφή των ανθρώπων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αμυλούχα τρόφιμα, όπως η υποσαχάρια Αφρική, μια μικρή αύξηση στην κατανάλωση κοτόπουλου, γαλακτοκομικών προϊόντων και αυγών θα ήταν ευεργετική για την υγεία, σύμφωνα με την έκθεση.

Οι σοβαρές ανισότητες στο σύστημα διατροφής πρέπει επίσης να εξαλειφθούν για να επιτευχθεί μια υγιεινή και βιώσιμη διατροφή, σύμφωνα με τους ερευνητές. Το πλουσιότερο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού προκαλεί περισσότερο από το 70% των περιβαλλοντικών ζημιών που σχετίζονται με τα τρόφιμα, σύμφωνα με την έκθεση. Επιπλέον, 2,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά μια υγιεινή διατροφή και 1 δισεκατομμύριο υποσιτίζονται, παρά το γεγονός ότι παράγονται αρκετά τρόφιμα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το σύστημα διατροφής αποτυγχάνει επίσης να καλύψει τις ανάγκες του 1 δισεκατομμυρίου ανθρώπων που πάσχουν από παχυσαρκία, σύμφωνα με την έκθεση.

Η έκθεση συνιστά τη μετατόπιση των φόρων ώστε τα ανθυγιεινά τρόφιμα να γίνουν πιο ακριβά και τα υγιεινά τρόφιμα φθηνότερα, τη ρύθμιση της διαφήμισης ανθυγιεινών τροφίμων και τη χρήση προειδοποιητικών ετικετών, καθώς και τη μετατόπιση των σημερινών τεράστιων γεωργικών επιδοτήσεων προς πιο υγιεινά και βιώσιμα προιόντα.

Οι βελτιώσεις που θα επιφέρει στην υγεία

«Αυτό που βάζουμε στο πιάτο μας μπορεί να σώσει εκατομμύρια ζωές, να μειώσει δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών, να σταματήσει την απώλεια της βιοποικιλότητας και να δημιουργήσει ένα πιο δίκαιο σύστημα διατροφής», δήλωσε ο καθηγητής Johan Rockström, ο οποίος συνδιέθεσε την Επιτροπή EAT-Lancet που συνέταξε την έκθεση. «Τα στοιχεία είναι αδιαμφισβήτητα: η μετατροπή των συστημάτων διατροφής δεν είναι μόνο εφικτή, αλλά και απαραίτητη για τη διασφάλιση ενός ασφαλούς, δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος για όλους».

«Δεν πρόκειται για μια δίαιτα στέρησης», δήλωσε ο καθηγητής Walter Willett της Σχολής Δημόσιας Υγείας Harvard TH Chan και συνπρόεδρος της επιτροπής. «Πρόκειται για κάτι που μπορεί να είναι νόστιμο, φιλόδοξο και υγιεινό. Επιτρέπει επίσης την πολιτισμική πολυμορφία και τις ατομικές προτιμήσεις, προσφέροντας ευελιξία».

Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στο Lancet, συντάχθηκε από 70 κορυφαίους εμπειρογνώμονες από 35 χώρες και έξι ηπείρους. Βασίζεται στην έκθεση του 2019 που εισήγαγε το PHD, αλλά περιλαμβάνει νέα στοιχεία για τα οφέλη της διατροφής για την υγεία.

«Είχαμε την ευκαιρία να εξετάσουμε αυτή τη διατροφή σε σχέση με τα αποτελέσματα για την υγεία, όπως η συνολική θνησιμότητα, ο διαβήτης, οι αναπνευστικές παθήσεις, οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά επεισόδια κ.λπ., και διαπιστώσαμε πολύ ισχυρές αντίστροφες σχέσεις», δήλωσε ο Willett. Η διατροφή συνδέθηκε επίσης με τη μείωση του καρκίνου και των νευροεκφυλιστικών ασθενειών.

Συνολικά, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι η παγκόσμια υιοθέτηση της PHD θα μπορούσε να αποτρέψει 15 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως σε ενήλικες. Η εκτίμηση δεν περιελάμβανε τον αντίκτυπο της διατροφής στη μείωση της παχυσαρκίας, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιθανώς υποτιμημένη.

Το σωτήριο διατροφικό πλάνο

Η PHD συνιστά διατροφή πλούσια σε φυτικά προϊόντα και ευέλικτη, που περιλαμβάνει:

• Φρούτα και λαχανικά – τουλάχιστον πέντε μερίδες την ημέρα
• Ολικής αλέσεως δημητριακά – τρεις έως τέσσερις μερίδες την ημέρα
• Ξηροί καρποί – μία μερίδα την ημέρα
• Όσπρια (φασόλια, μπιζέλια, φακές) – μία μερίδα την ημέρα
• Γαλακτοκομικά – μία μερίδα γάλα, γιαούρτι ή τυρί την ημέρα
• Αυγά – τρία έως τέσσερα την εβδομάδα
• Κοτόπουλο – δύο μερίδες την εβδομάδα
• Ψάρι – δύο μερίδες την εβδομάδα
• Κόκκινο κρέας – μία μερίδα την εβδομάδα

Η PHD είναι καλύτερη από τις τρέχουσες μέσες διατροφές για πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως λιπαρά οξέα, φυτικές ίνες, φολικό οξύ, μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Η επαρκής ποσότητα σιδήρου και βιταμίνης Β12 μπορεί να προσληφθεί από πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ζυμωμένα τρόφιμα σόγιας και φύκια, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Η μετάβαση των διατροφικών συνηθειών προς το PHD θα μπορούσε να επιτευχθεί βοηθώντας τους καταναλωτές να κάνουν καλύτερες καθημερινές επιλογές, δήλωσε η καθηγήτρια Line Gordon, διευθύντρια του Stockholm Resilience Centre, για παράδειγμα μετατοπίζοντας τους φόρους ώστε να γίνουν φθηνότερα τα υγιεινά τρόφιμα και τοποθετώντας προειδοποιητικές ετικέτες στα ανθυγιεινά τρόφιμα. «Αλλά δεν πρόκειται μόνο για τη μείωση των τιμών, αλλά και για την αύξηση της αγοραστικής δύναμης, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να αντέξουν οικονομικά μια πιο υγιεινή διατροφή», είπε.

Η έκθεση εκτιμά ότι τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τα τρόφιμα και οι περιβαλλοντικές ζημίες κοστίζουν στην κοινωνία περίπου 15 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Σύμφωνα με την έκθεση, οι επενδύσεις για τη μετατροπή του συστήματος διατροφής θα κοστίσουν 200 έως 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αλλά θα εξοικονομήσουν 5 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Παράλληλα με την αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, η έκθεση ζητά και άλλες αλλαγές στο σύστημα διατροφής, όπως τη μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων, πιο οικολογικές γεωργικές πρακτικές και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, καθώς το ένα τρίτο των εργαζομένων στον τομέα των τροφίμων κερδίζει λιγότερα από το ελάχιστο όριο διαβίωσης.

Πηγή: Guardian