Τα επίπεδα μιας ελάχιστα γνωστής χημικής ουσίας, της TFA, στα ευρωπαϊκά κρασιά έχουν αυξηθεί «ανησυχητικά» τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με ανάλυση, προκαλώντας φόβους ότι η μόλυνση θα υπερβεί ένα πλανητικό όριο.
Η ουσία αυτή ανήκει στην κατηγορία των παντοτινών χημικών, αυτών δηλαδή που δεν διασπώνται εύκολα και μένουν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο περιβάλλον και έχουν κατηγορηθεί για καρκινογόνα δράση.
Οι κύριες πηγές TFA θεωρούνται ότι είναι τα φθοριούχα αέρια, γνωστά ως F-αέρια, που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικά μεσα τα οποία διασπείρονται παγκοσμίως, και τα φυτοφάρμακα PFAS, τα οποία συγκεντρώνονται στο έδαφος που καλλιεργείται. Οι συγκεντρώσεις των αερίων F αυξήθηκαν μετά την απαγόρευση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον, όπως οι χλωροφθοράνθρακες, από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1987, ενώ τα φυτοφάρμακα Pfas πιστεύεται ότι διαδόθηκαν ευρέως στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1
Οι ερευνητές του Pesticide Action Network Europe εξέτασαν 49 φιάλες κρασιού που κυκλοφορούν στο εμπόριο για να δουν πώς είχε εξελιχθεί η μόλυνση με TFA στα τρόφιμα και τα ποτά. Βρήκαν επίπεδα τριφθοροοξικού οξέος (TFA), ένα προϊόν διάσπασης των χημικών ουσιών PFAS μακράς διάρκειας που ενέχει πιθανούς κινδύνους για τη γονιμότητα, πολύ υψηλότερα από εκείνα που είχαν μετρηθεί προηγουμένως στο νερό.
Τα κρασιά που παρήχθησαν πριν από το 1988 δεν παρουσίαζαν ίχνη TFA, διαπίστωσαν οι ερευνητές, αλλά εκείνα που παρήχθησαν μετά το 2010 παρουσίασαν απότομη αύξηση της μόλυνσης. Τα βιολογικά και τα συμβατικά κρασιά παρουσίασαν αύξηση της μόλυνσης από TFA, αλλά τα επίπεδα στις βιολογικές ποικιλίες έτειναν να είναι χαμηλότερα.
«Τα κρασιά που περιείχαν την υψηλότερη συγκέντρωση TFA, κατά μέσο όρο, ήταν επίσης τα κρασιά που βρήκαμε με την υψηλότερη ποσότητα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων», δήλωσε η Salomé Roynel από το Pesticide Action Network Europe, το οποίο έχει καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ να απαγορεύσουν τα φυτοφάρμακα PFAS
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν 10 αυστριακά κρασιά από κελάρια ήδη από το 1974 - πριν από τις αλλαγές πολιτικής που υποπτεύονται ότι οδήγησαν στην ευρεία χρήση των πρόδρομων χημικών ουσιών του TFA - καθώς και 16 κρασιά που αγοράστηκαν στα αυστριακά σούπερ μάρκετ από χρονιές μεταξύ 2021 και 2024.
Όταν η αρχική ανάλυση αποκάλυψε απροσδόκητα υψηλά επίπεδα μόλυνσης από TFA, ζήτησαν από εταίρους σε όλη την Ευρώπη να συνεισφέρουν δείγματα από τις χώρες τους.
Τα αποτελέσματα από 10 ευρωπαϊκές χώρες έδειξαν ότι δεν υπήρχαν ανιχνεύσιμες ποσότητες TFA σε παλαιά κρασιά- μια «μέτρια αύξηση» των συγκεντρώσεων από 13 μικρογραμμάρια ανά λίτρο σε 21 μεταξύ 1988 και 2010- και μια «απότομη αύξηση» στη συνέχεια, φτάνοντας κατά μέσο όρο τα 121 μικρογραμμάρια ανά λίτρο στα πιο πρόσφατα κρασιά.
Τα PFA είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως σε καταναλωτικά προϊόντα, ορισμένες από τις οποίες έχει αποδειχθεί ότι έχουν βλαβερές συνέπειες για τους ανθρώπους.
Οι αρχές δεν έχουν ιστορικά προβληματιστεί από τις πιθανές επιπτώσεις της μόλυνσης με TFA στην υγεία, αλλά πρόσφατες μελέτες σε θηλαστικά έχουν υποδείξει ότι ενέχει κινδύνους για την αναπαραγωγική υγεία. Πέρυσι, η γερμανική ρυθμιστική αρχή για τα χημικά πρότεινε την ταξινόμηση της TFA ως τοξικής για την αναπαραγωγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μια μελέτη τον Οκτώβριο υποστήριξε ότι ο επίμονος χαρακτήρας της ουσίας και η αύξηση των συγκεντρώσεων υποδηλώνουν ότι η TFA πληροί τα κριτήρια της «πλανητικής οριακής απειλής », με αυξανόμενη έκθεση σε πλανητική κλίμακα που θα μπορούσε να έχει δυνητικά μη αναστρέψιμες διαταραγμένες επιπτώσεις στις ζωτικές διεργασίες του γήινου συστήματος.
Ο Hans Peter Arp, ερευνητής στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση του Δικτύου Δράσης για τα φυτοφάρμακα, δήλωσε ότι αν και η νέα έρευνα ήταν μόνο μια προκαταρκτική εξέταση, τα αποτελέσματα ήταν «αναμενόμενα και συγκλονιστικά».
«Συνολικά είναι συνεπή με όσα γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ανησυχητική αύξηση των TFA ουσιαστικά σε οτιδήποτε μπορούμε να μετρήσουμε», δήλωσε. «Παρέχουν επίσης περαιτέρω αποδείξεις ότι τα φυτοφάρμακα Pfas μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή TFA στις γεωργικές περιοχές, μαζί με άλλες πηγές όπως τα ψυκτικά μέσα και τα φαρμακευτικά προϊόντα».