Δύο σοβαρά προβλήματα που αφορούν την όραση συνδέονται από έρευνες με τη χρήση ενέσεων για την απώλεια βάρους με τον Ευρωπαικό Οργανισμό Φαρμάκων να εισηγείται την αναφορά του ενός προβλήματος ως σπάνια παρενέργεια στους ανταγωνιστές του υποδοχέα GLP-1.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων Φαρμακοεπαγρύπνησης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, PRAC, ολοκλήρωσε την επανεξέταση των φαρμάκων που περιέχουν σεμαγλουτίδη, μετά από ανησυχίες σχετικά με τον πιθανό αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μη αρτηριτικής ισχαιμικής νευροπάθειας του πρόσθιου οπτικού νεύρου (NAION), μιας οφθαλμικής πάθησης που μπορεί να προκαλέσει απώλεια της όρασης. Η σεμαγλουτίδη, ένας αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1, είναι η δραστική ουσία σε ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του διαβήτη και της παχυσαρκίας.
Σπάνια παρενέργεια
Μετά από εξέταση όλων των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τη NAION σε σχέση με τη σεμαγλουτίδη, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων από μη κλινικές μελέτες, κλινικές δοκιμές, επιτήρηση μετά τη διάθεση στην αγορά και την ιατρική βιβλιογραφία, η PRAC κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η NAION είναι μια πολύ σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια της σεμαγλουτίδης (δηλαδή μπορεί να επηρεάσει έως 1 στα 10.000 άτομα που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη).
Τα αποτελέσματα αρκετών μεγάλων επιδημιολογικών μελετών υποδηλώνουν ότι η έκθεση στη σεμαγλουτίδη σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2 συνδέεται με περίπου διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης NAION σε σύγκριση με άτομα που δεν λαμβάνουν το φάρμακο. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου μία επιπλέον περίπτωση NAION ανά 10.000 άτομα-έτη θεραπείας. Ένα άτομο-έτος αντιστοιχεί σε ένα άτομο που λαμβάνει σεμαγλουτίδη για ένα έτος. Τα δεδομένα από κλινικές δοκιμές υποδεικνύουν επίσης ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης σε άτομα που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη, σε σύγκριση με άτομα που λαμβάνουν εικονικό φάρμακο.
Ως εκ τούτου, ο EMA συνέστησε την ενημέρωση των πληροφοριών για τα φάρμακα που περιέχουν σεμαγλουτίδη, ώστε να συμπεριληφθεί η NAION ως ανεπιθύμητη ενέργεια με συχνότητα «πολύ σπάνια». Εάν οι ασθενείς παρουσιάσουν ξαφνική απώλεια της όρασης ή ταχεία επιδείνωση της όρασης κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σεμαγλουτίδη, πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με το γιατρό τους. Εάν επιβεβαιωθεί η NAION, η θεραπεία με σεμαγλουτίδη πρέπει να διακοπεί.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία
Η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στη σεμαγλουτίδη και της NAION (μη αρτηριτική πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια) αξιολογήθηκε στο πλαίσιο ενός μέτρου μετά την έγκριση (LEG) που προέκυψε από μια αξιολόγηση PSUR.
Οι συστάσεις της PRAC θα διαβιβαστούν τώρα στην Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP), η οποία είναι αρμόδια για θέματα που αφορούν τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση και θα υιοθετήσει τη γνώμη του Οργανισμού. Στη συνέχεια, η γνώμη της CHMP θα διαβιβαστεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα εκδώσει τελική νομικά δεσμευτική απόφαση που θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ σε εύθετο χρόνο.
Εκφύλιση ωχράς κηλίδας
Μια άλλη μεγάλη έρευνα, έδειξε ότι τα φάρμακα για την απώλεια βάρους μπορεί να υπερδιπλασιάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε διαβητικούς ασθενείς.
Αρχικά αναπτυγμένα για διαβητικούς ασθενείς, τα φάρμακα που είναι αγωνιστές του υποδοχέα του παρόμοιου με τη γλυκαγόνη πεπτιδίου-1 (GLP-1 RA) έχουν μεταμορφώσει τον τρόπο αντιμετώπισης της παχυσαρκίας και υπάρχουν όλο και περισσότερες αποδείξεις για ευρύτερα οφέλη για την υγεία. Βοηθούν στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, επιβραδύνουν την πέψη και μειώνουν την όρεξη.
Ωστόσο, μια μελέτη καναδών επιστημόνων που δημοσιεύθηκε στο Jama Ophthalmology διαπίστωσε ότι μετά από έξι μήνες χρήσης, τα GLP-1 RA συνδέονται με διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης νεοαγγειακής ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε ηλικιωμένους με διαβήτη, σε σύγκριση με παρόμοιους ασθενείς που δεν λαμβάνουν τα φάρμακα.
Ακαδημαϊκοί του Πανεπιστημίου του Τορόντο εξέτασαν ιατρικά δεδομένα για περισσότερους από 1 εκατομμύριο κατοίκους του Οντάριο με διάγνωση διαβήτη και εντόπισαν 46.334 ασθενείς με μέση ηλικία 66 ετών στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί GLP-1 RA. Σχεδόν όλοι (97,5%) λάμβαναν σεμαγλουτίδη, ενώ το 2,5% λάμβανε λιξισενατίδη.
Κάθε ασθενής που λάμβανε σεμαγλουτίδη ή λικισενατίδη αντιστοιχίστηκε με δύο ασθενείς που επίσης είχαν διαβήτη αλλά δεν λάμβαναν τα φάρμακα και είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως ηλικία, φύλο και κατάσταση υγείας. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τον αριθμό των ασθενών που ανέπτυξαν νεοαγγειακή ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σε διάστημα τριών ετών.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι είχαν λάβει σεμαγλουτίδη ή λικισενατίδη για τουλάχιστον έξι μήνες είχαν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, σε σύγκριση με παρόμοιους ασθενείς που δεν λάμβαναν τα φάρμακα. Οι ασθενείς που είχαν λάβει GLP-1 RA για περισσότερο από 30 μήνες είχαν περισσότερο από τριπλάσιο κίνδυνο.
Οι διαβητικοί ασθενείς που ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία και/ή είχαν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο είχαν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας εάν λάμβαναν αυτά τα φάρμακα, διαπίστωσαν οι συγγραφείς.
Ο Marko Popovic, συν-συγγραφέας της μελέτης και γιατρός στο τμήμα οφθαλμολογίας και επιστημών της όρασης του Πανεπιστημίου του Τορόντο, δήλωσε: «Οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 φαίνεται να έχουν πολλαπλές επιδράσεις στο μάτι και, στην περίπτωση της νεοαγγειακής ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, η συνολική επίδραση μπορεί να είναι επιβλαβής.
«Με βάση τα δεδομένα μας, θα συνιστούσα ιδιαίτερη προσοχή κατά τη συνταγογράφηση GLP-1 RA σε ηλικιωμένους [διαβητικούς] ασθενείς ή σε ασθενείς με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, καθώς και οι δύο ομάδες διατρέχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν [την πάθηση]».
Σε ένα συνοδευτικό editorial, ο Brian VanderBeek, αναπληρωτής καθηγητής οφθαλμολογίας στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας, δήλωσε ότι τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι μπορεί να επηρεαστεί μεγάλος αριθμός ασθενών.
«Αυτό υποδηλώνει ότι έως και ένας στους 1.000 χρήστες GLP-1 RA θα μπορούσε να εξελιχθεί σε νέα ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν έχουν εκτεθεί: εάν αυτός ο κίνδυνος μεταφερθεί σε εκατομμύρια χρήστες, οι πάσχοντες θα μπορούσαν να καταλήξουν να αποτελούν μια σημαντική ομάδα ασθενών», δήλωσε.
Ο VanderBeek δήλωσε ότι πρέπει να γίνουν περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί εάν αυτό επηρεάζει μόνο τους ασθενείς με διαβήτη ή εάν όσοι λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα για τη διαχείριση του βάρους ή για άλλες ενδείξεις διατρέχουν παρόμοιο κίνδυνο. «Αν και σίγουρα δεν υπερτερούν τα οφέλη που προσφέρουν αυτά τα φάρμακα, οι γιατροί που τα συνταγογραφούν πρέπει να έχουν κατά νου τις πραγματικές και σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν στα μάτια».
Ένας εκπρόσωπος της Novo Nordisk, που κατασκευάζει δύο πολύ γνωστά τέτοια φάρμακα δήλωσε: «Η ασφάλεια των ασθενών είναι η κορυφαία προτεραιότητά μας και λαμβάνουμε πολύ σοβαρά κάθε αναφορά για ανεπιθύμητη ενέργεια που σχετίζεται με τη χρήση των φαρμάκων μας. Συνεργαζόμαστε στενά με τις αρχές και τους ρυθμιστικούς φορείς από όλο τον κόσμο για να παρακολουθούμε συνεχώς το προφίλ ασφάλειας των προϊόντων μας.
«Αυτά τα φάρμακα έχουν εξεταστεί εκτενώς στα αυστηρά κλινικά προγράμματα ανάπτυξης της Novo Nordisk, συμπεριλαμβανομένων τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν δείξει καμία παρατηρήσιμη διαφορά στη θεραπεία σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ή την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ως εκ τούτου, η Novo Nordisk δεν συμπεραίνει προς το παρόν αιτιώδη σχέση μεταξύ της χρήσης GLP-1 RA, της σεμαγλουτίδης και της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας».