Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε μια νέα έκθεση σχετικά με την πρόσβαση στη μορφίνη για ιατρική χρήση, η οποία περιγράφει πώς η παγκόσμια διανομή της μορφίνης, ως ζωτικής σημασίας παυσίπονου, είναι άνιση και δεν ικανοποιεί την ιατρική ανάγκη.

Η νέα έκθεση υπογραμμίζει τα προβλήματα πρόσβασης σε αυτό το βασικό φάρμακο και προτείνει ενέργειες για τη βελτίωση της ασφαλούς πρόσβασης μέσω ισορροπημένης πολιτικής.

Παρά το γεγονός ότι η μορφίνη είναι ένα αποτελεσματικό και σχετικά χαμηλού κόστους φάρμακο για την ανακούφιση του ισχυρού πόνου, που καταγράφεται από το 1977 στην πρώτη έκδοση του μοντέλου λίστας βασικών φαρμάκων του ΠΟΥ, η διαφορά στην πρόσβαση μεταξύ των χωρών είναι έντονη.

Υπάρχει μια διαφορά 5 έως 63 φορές στην εκτιμώμενη μέση κατανάλωση μορφίνης μεταξύ των χωρών υψηλού εισοδήματος και των χωρών χαμηλότερου εισοδήματος.

Αυτά τα δεδομένα απηχούν εκείνα της Επιτροπής Lancet του 2018 , η οποία περιέγραψε την έλλειψη πρόσβασης σε αναλγητικά φάρμακα ως «μια από τις πιο αποτρόπαιες, κρυφές ανισότητες στην παγκόσμια υγεία», με το πλουσιότερο 10% των χωρών να διαθέτει το 90% των διανεμημένων οπιοειδών ισοδύναμων με μορφίνη.

«Το να αφήνουμε τους ανθρώπους να πονούν όταν διατίθενται αποτελεσματικά φάρμακα για τη διαχείριση του πόνου, ειδικά στο πλαίσιο της φροντίδας στο τέλος της ζωής τους, θα πρέπει να αποτελεί αιτία σοβαρής ανησυχίας για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής», λέει ο Δρ Yukiko Nakatani, Βοηθός Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ Φάρμακα και Προϊόντα Υγείας.

«Πρέπει να υποστηρίξουμε επειγόντως την ασφαλή και έγκαιρη πρόσβαση στη μορφίνη για όσους έχουν ιατρική ανάγκη μέσω ισορροπημένης πολιτικής, παντού» πρόσθεσε.

Τα «αγκάθια» πρόσβασης

Η πρόσβαση στη μορφίνη για ιατρική χρήση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες αλληλεπίδρασης, όπως παράγοντες που σχετίζονται με τη χρηστή διακυβέρνηση, τις αξιόπιστες/αποτελεσματικές διαδικασίες προμήθειας και προμήθειας, τη διαθεσιμότητα πόρων και τις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων, μαζί με εμπόδια που σχετίζονται με υπερβολικά περιοριστική νομοθεσία και πολιτικές, ανεπαρκή παροχή υπηρεσιών και παραπληροφορημένες στάσεις και αντίληψη.

Δεδομένων των διαφορετικών πλαισίων ανά χώρα, οι παράγοντες που επιτρέπουν, τα εμπόδια και οι προτεραιότητες για δράση ποικίλλουν.

Μια έρευνα ενδιαφερομένων που παρουσιάζεται σε αυτήν την έκθεση, με ερωτηθέντες από 105 κράτη μέλη της ΠΟΥ, επιβεβαιώνει αυτή τη διαφορά.

Για παράδειγμα, η παράτυπη παροχή μορφίνης και άλλων ισχυρών οπιοειδών στις εγκαταστάσεις υγείας λόγω περιορισμένης χρηματοδότησης παρατηρήθηκε συνήθως ως εμπόδιο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος σε σύγκριση με χώρες υψηλού εισοδήματος.

Περισσότεροι από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων σε όλες τις περιφέρειες σημείωσαν επίσης εμπόδια που προκύπτουν από νομοθετικούς και ρυθμιστικούς παράγοντες, ενώ αναγνωρίζουν τη σημασία ενός νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου για την επίτευξη ασφαλούς πρόσβασης.

Αδικαιολόγητες περιοριστικές απαιτήσεις θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν την πρόσβαση των ασθενών επειδή εμποδίζουν τη ροή της προσφοράς ή δυσχεραίνουν τη συνταγογράφηση και τη διανομή για τους επαγγελματίες υγείας.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ισχύουν ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιβλαβείς επιπτώσεις των οπιοειδών, όπως η πιθανότητα να οδηγήσουν σε διαταραχή της χρήσης οπιοειδών.

Για το λόγο αυτό, μια ορισμένη προσοχή σχετικά με τις πιθανές βλάβες της χρήσης οπιοειδών (π.χ. χρήση σε χρόνιο μη καρκινικό πόνο) είναι σημαντική για τη δημόσια υγεία, εφόσον η χρήση του είναι καλά ενημερωμένη και ανάλογη με τους κινδύνους.

Τέτοιες ανησυχίες δεν πρέπει να υπονομεύουν τα οφέλη της χρήσης οπιοειδών όταν ενδείκνυται κλινικά και όταν χρησιμοποιείται με ασφάλεια από εκπαιδευμένους επαγγελματίες.

Ευκαιρίες για δράση

Η έκθεση παρουσιάζει ένα συμπληρωματικό σύνολο τομέων δράσης που στοχεύουν στη βελτίωση της ασφαλούς πρόσβασης στη μορφίνη.

Αυτό περιλαμβάνειτην εφαρμογή μικρής κλίμακας περιφερειακών ή κρατικών προγραμμάτων για τη βελτίωση της πρόσβασης στη μορφίνη για ιατρική χρήση με ένα πακέτο βασικών υπηρεσιών και προϊόντων για την ανακουφιστική φροντίδα που έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με τον Πρότυπο Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων του ΠΟΥ και το Βασικό Πακέτο Ανακουφιστικής φροντίδας του ΠΟΥ.

Περιλαμβάνουν επίσης τη βελτίωση της διακυβέρνησης, τον εξορθολογισμό των διαδικασιών προμηθειών και προμήθειας για την αντιμετώπιση τυχόν αναποτελεσματικότητας, τη βελτίωση των πόρων όπως η σταθερή χρηματοδότηση, την ενίσχυση των ικανών συνόλων δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας και την ευαισθητοποίηση τόσο για τα οφέλη όσο και για τις πιθανές βλάβες της χρήσης οπιοειδών.

Η επιτυχία αυτών των δράσεων θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.