Την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου τα στελέχη των περισσότερων φαρμακευτικών εταιρειών κλείνουν εκκρεμότητες πριν τις αυγουστιάτικες διακοπές. Αλλά αυτό το καλοκαίρι, η τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου αρχίζει με περισσότερα ανοικτά ζητήματα από ό,τι θα ήθελε η αγορά.

Κάποιες υπουργικές αποφάσεις δημοσιεύθηκαν, αλλά η βασική εκκρεμότητα έχει να κάνει με τη δημοσίευση της υπουργικής απόφασης που θα προσδιορίζει τα ποσοστά κατανομής της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ, μεταξύ Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), τα οποία είναι κυρίως καινοτόμα φάρμακα για σοβαρές παθήσεις και φαρμάκων κοινότητας, αυτών που πωλούνται από τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Η νομοθετική ρύθμιση που απαιτείτο για την αλλαγή στη δομή της δαπάνης καλύφθηκε με τροπολογία που εντάχθηκε στο σχέδιο νόμου για την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή.

Σύμφωνα, με τη διάταξη, ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης (clawback)  εφαρμόζεται και στα έτη 2019 -2025. Ειδικά για τα έτη 2020-20022 τα όρια δαπανών του ΕΟΠΥΥ έχουν ως εξής η φαρμακευτική δαπάνη παραμένει στα 2,088 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 87 εκατ. για τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ, γνωστά και ως 1Α, και 2,001 δισ. ευρώ για την λοιπή φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ. Επίσης , 1,553 δισ. ευρώ πηγαίνουν για τις υπηρεσίες υγείας. Σε ό,τι αφορά στο «σπάσιμο» της δαπάνης από 1/1/2022, η διάταξη αναφέρει πως με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Οικονομικών «δύναται να ανακατανέμεται η φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΠΥ σε δαπάνη φαρμάκων κοινότητας και δαπάνη φαρμάκων υψηλού κόστους καθώς και λοιπόν φαρμάκων που χορηγούνται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Επίσης δύναται να καθορίζεται το ύψος της δαπάνης ανά κατηγορία φαρμάκων καθώς και η μεθοδολογία υπολογισμού τυχόν υπέρβασης της εν λόγω δαπάνης».

Πως θα κατανεμηθεί η δαπάνη όμως; Οι τελευταίες πληροφορίες, όπως έχει γράψει το News4Health, θέλουν την αναλογία να ορίζεται σε 62% για τα φάρμακα κοινότητας και 38% για τα λεγόμενα ΦΥΚ, αλλά μέχρι δουν την υπουργική απόφαση οι εταιρείες, παραμένουν επιφυλακτικές. Άλλωστε, η καθυστέρηση στην έκδοση της, βάσει των αρχικών προθέσεων της Αριστοτέλους, φαίνεται να μαρτυρά την πολυπλοκότητα του σχεδιασμού.

Πέραν των ποσοστών της κατανομής, ασαφή παραμένουν και άλλα σημεία. Ένα ζήτημα είναι σε ποιο ποσό θα υπολογιστεί η διαίρεση, αν θα εφαρμοστεί αρχικά σε φάρμακα κοινότητας και 1Β, προσθέτοντας εκ των υστέρων τα φάρμακα 1Α ή θα προστεθούν όλα μαζί; Επιπλέον, πότε θα «αφαιρεθούν» τα ποσά των κλειστών προϋπολογισμών, αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, που εξαιρούνται του clawback. Το ποσό αυτό υπολογίζεται στα 100 εκατ. ευρώ και πρόκειται κυρίως για φάρμακα της κατηγορίας των ΦΥΚ. Εκτιμάται ότι η δαπάνη θα «σπάσει» στα δύο, χωρίς να έχουν αφαιρεθεί οι κλειστοί προϋπολογισμοί, μειώνοντας σε δεύτερο χρόνο, το μερίδιο της δαπάνης που θα αντιστοιχεί, βάσει των σημερινών δεδομένων, στα ΦΥΚ.

Θυμίζουμε ότι η μια εκ των δύο υπουργικών αποφάσεων που δημοσιεύθηκαν αφορούσε στην εξαίρεση των κλειστών προϋπολογισμών από τον προϋπολογισμό της κάθε κατηγορίας της δαπάνης. Η δεύτερη αφορούσε στην εξίσωση λιανικής και ασφαλιστικής τιμής. Πληροφορίες αναφέρουν πως από την απόφαση εξοικονομούνται 50 με 70 εκατ. ευρώ.

Άγνωστο είναι και κατά πόσο οι αλλαγές στα 1Α, που αφορούν στις ιδιωτικές κλινικές, θα συμπαρασύρουν (άμεσα ή έμμεσα) και τη φαρμακευτική δαπάνη των δημόσιων νοσοκομείων.

Η «δυσάρεστη» έκπληξη του νοσοκομειακού clawback και η αξιοποίηση της ΕΚΑΠΥ

Ούτε από το δεύτερο μέτωπο της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης, όμως, έρχονται καλύτερα νέα. Σύμφωνα με πληροφορίες του News4Health, τα σημειώματα για την απόδοση του clawback της περσινής χρονιάς, καθυστερούσε για τις περισσότερες εταιρείες που διαθέτουν νοσοκομειακά φάρμακα. Για να βρεθεί μια λύση και να ενημερωθούν φαρμακευτικές για τις οφειλές, το Υπουργείο αποφάσισε να στείλει (σε κάποιες τουλάχιστον εξ αυτών) το έγγραφο, που βλέπετε παρακάτω, με την εκτίμηση του νοσοκομειακού clawback συνολικά του 2021. Η αρμόδια διεύθυνση, όμως, δεσμεύεται πως έως τα τέλη του Ιουλίου θα έχει αποστείλει το σημείωμα για το clawback του πρώτου εξαμήνου του περασμένου έτους.

Το ποσό που υπολογίζεται, όμως, φαίνεται να ξεπερνά τους υπολογισμούς των εταιρειών, οπότε η αποστολή των τελικών σημειωμάτων καθίσταται απαραίτητη, για τον όποιο προγραμματισμό.

Στην κατεύθυνση πάντως εξορθολογισμού της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, το Υπουργείο Υγείας φαίνεται να στηρίζεται σημαντικά στην κεντρικοποίηση των προμηθειών, με σημείο αναφοράς την ΕΚΑΠΥ.  Όπως έχει γράψει το News4Health, η Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), οι φαρμακοποιοί των νοσοκομείων θα αναφέρουν τις ανάγκες στους φαρμακοποιούς της ΕΚΑΠΥ, που άλλωστε θα αξιολογεί τις ανάγκες.

Η ΕΚΑΠΥ θα υποβάλλει τις παραγγελίες στην εκάστοτε φαρμακευτική εταιρεία εκ μέρους των νοσοκομείων και θα λαμβάνει και το τιμολόγιο, ενώ η εταιρεία θα αποστέλλει τις αντίστοιχες ποσότητες φαρμάκων στα νοσοκομεία με δελτία αποστολής. Η υποβολή των αποζημιώσεων για τις αποστολές θα γίνεται μηνιαίως, το rebate θα υπολογίζεται ανά τρίμηνο.

Η αγορά υποδέχθηκε καταρχήν θετικά την είδηση για κεντρικές προμήθειες για το σύνολο του ΕΣΥ μέσω της ΕΚΑΠΥ. Εκτιμάται εκατέρωθεν ότι μπορεί να λύσει διάφορα προβλήματα, όπως τα ζητήματα εμπιστευτικότητας των εμπορικών συμφωνιών, ενώ μεταξύ των λειτουργιών του νέου συστήματος θα είναι και η συλλογή δεδομένων για την κατανάλωση. Ωστόσο, βρισκόμαστε στην αρχή για τις αλλαγές και πολλά παραμένουν ανοικτά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι επικεφαλής της ΕΚΑΠΥ έχουν ήδη αρχίζει σειρά επαφών με τη φαρμακευτική αγορά, αποστέλλοντας στα όργανα της μια προτεινόμενη διαδικασία διαχείρισης του νοσοκομειακού φαρμάκου. Πρόκειται για μια εν εξελίξει συνεργασία, που θα καθορίσει όλα τα επιμέρους ζητήματα του νέου συστήματος, αγγίζοντας και θέματα τιμολόγησης, σύστημα θα πρέπει επίσης να ρυθμιστεί νομοθετικά.

Επιδίωξη είναι το σύστημα διαχείρισης να είναι έτοιμο έως το τέλος του Αυγούστου και να ακολουθήσει μια περίοδος δοκιμών, πριν να τεθεί σε πλήρη λειτουργία.

Έτσι, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες μας, με τη νομοθετική αλλαγή η Αρχή θα διαχειρίζεται το σύνολο των νοσοκομειακών φαρμάκων, αναλαμβάνοντας το σύνολο των πιστώσεων για την πληρωμή τους, εκτός φυσικά από τα 1Α, που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ και υπολογίζοντας rebate και clawback.

Τι γίνεται με τη δαπάνη των ηπαρινών

Στον αέρα φαίνεται πως παραμένει και το ζήτημα της κάλυψης της βιωσιμότητας της αγοράς των ηπαρινών, που θα αποτρέψει το ενδεχόμενο ελλείψεων του πολύτιμου αυτού βιολογικού προϊόντος.

Όπως έχει γράψει το News4Health, η αγορά των ηπαρινών έχει συρρικνωθεί δραματικά, αποτέλεσμα της αφρικανικής πανώλης των χοίρων, που έπληξε την Κίνα το 2018, χώρα που κάλυπτε το 80% της πρώτης ύλη.

Η έλλειψη οδήγησε σε αυξημένη πίεση για κάθε χώρα να διασφαλίσει τις ποσότητες που έχει ανάγκη. Στην Ελλάδα, η αγορά δυσκολευόταν να απορροφήσει το αυξανόμενο κόστος, σε συνδυασμό με clawback και rebates (υποχρεωτικές εκπτώσεις) και η ανησυχία πως η χώρα μας θα αντιμετωπίσει πρόβλημα διασφάλισης επαρκών ποσοτήτων ηπαρινών εντάθηκε. Προκειμένου να καταστεί η αγορά έστω και οριακά βιώσιμη, το 2021 η ομάδα των ηπαρινών εξαιρέθηκε από το clawback, αλλά παραλείφθηκε να συμπεριληφθεί η αγορά των νοσοκομείων, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται οι εταιρείες και με το clawback.

Σύμφωνα με πληροφορίες του News4Health, τελικά βρέθηκε ποσό για να καλύψει τη νοσοκομειακή υπέρβαση του περασμένου έτους και αναμένεται να ρυθμιστεί και τυπικά. Στον αέρα όμως παραμένει η δαπάνη του τρέχοντος έτους. Η δημιουργία κλειστού προϋπολογισμού, στο πλαίσιο συζητήσεων με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αγορά, θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα του clawback. Αν το ζήτημα δεν λυθεί, ο κίνδυνος η Ελλάδα να καταστεί απαγορευτική για την εισαγωγή του αντιπηκτικού φαρμάκου και να μειωθούν δραστικά οι ποσότητες που φθάνουν στους Έλληνες ασθενείς, καθώς ποσότητες θα κατευθύνονται σε πιο βιώσιμες αγορές, είναι ορατός.