Γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη, η σουκραλόζη ή οι αλκοόλες ζάχαρης συχνά θεωρούνται ως πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις για τρόφιμα με επεξεργασμένη ζάχαρη (γλυκόζη). Ωστόσο, αυτή η υπόθεση αμφισβητείται από νέες έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης ανακάλυψης ότι η αλκοόλη ζάχαρης σορβιτόλη δεν είναι τόσο αβλαβής όσο πιστευόταν παλαιότερα.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Science Signaling, ακολουθεί μια σειρά ερευνών που περιγράφουν λεπτομερώς τις βλαβερές επιδράσεις της φρουκτόζης στο ήπαρ και σε άλλα συστήματα, από το εργαστήριο του Gary Patti, στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σαιντ Λούις.

Ο Patti, καθηγητής Χημείας στο WashU Medicine, έχει δημοσιεύσει στο παρελθόν έρευνα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η φρουκτόζη που μεταβολίζεται στο ήπαρ ο οποίος μπορεί να αλλάξει και να καταλήξει να τροφοδοτεί τα καρκινικά κύτταρα. Προηγούμενη έρευνα έχει επίσης διαπιστώσει ότι η φρουκτόζη είναι ένας βασικός παράγοντας που συμβάλλει στη στεατωτική ηπατική νόσο, η οποία επηρεάζει το 30% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως.

Οι επιδράσεις της σορβιτόλης στον οργανισμό

Το πιο εκπληκτικό εύρημα της τρέχουσας έρευνας είναι ότι, επειδή η σορβιτόλη είναι ουσιαστικά «μία μετατροπή μακριά από τη φρουκτόζη», μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες επιδράσεις, είπε ο Patti.

Η έρευνα περιελάμβανε πειράματα με ψάρια ζέβρα που απέδειξαν ότι η σορβιτόλη, που χρησιμοποιείται συχνά σε «χαμηλών θερμίδων» καραμέλες και τσίχλες και βρίσκεται συνήθως σε πυρηνόκαρπα φρούτα, μπορεί να παραχθεί φυσικά από ένζυμα στο έντερο και τελικά να μετατραπεί σε φρουκτόζη στο ήπαρ.

Η ομάδα του Patti ανακάλυψε ότι υπάρχουν πολλοί δρόμοι προς τη φρουκτόζη στο ήπαρ, καθώς και πιθανές παρακάμψεις, ανάλογα με τα πρότυπα κατανάλωσης σορβιτόλης και γλυκόζης ενός ατόμου, μαζί με τους βακτηριακούς πληθυσμούς που αποικίζουν το έντερό του.

Ο ρόλος των βακτηρίων στο έντερο

Κατ' αρχάς, αν και το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας για το μεταβολισμό της σορβιτόλης έχει επικεντρωθεί στην παραγωγή της λόγω υπερφόρτωσης γλυκόζης σε παθολογικές καταστάσεις όπως ο διαβήτης, η σορβιτόλη μπορεί να παραχθεί φυσικά στο έντερο από τη γλυκόζη μετά το φαγητό, είπε ο Patti.

Το ένζυμο που παράγει σορβιτόλη έχει χαμηλή συγγένεια με τη γλυκόζη, οπότε τα επίπεδα γλυκόζης πρέπει να είναι υψηλά για να δράσει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παραγωγή σορβιτόλης έχει συνδεθεί κυρίως με τον διαβήτη, όπου τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορούν να αυξηθούν. Ωστόσο, ακόμη και σε υγιείς συνθήκες, τα επίπεδα γλυκόζης στο έντερο αυξάνονται αρκετά μετά το φαγητό ώστε να οδηγήσουν στην παραγωγή σορβιτόλης στο έντερο, σύμφωνα με τα πειράματα της ομάδας με τα ψάρια ζέβρα.

«Μπορεί να παραχθεί στο σώμα σε σημαντικά επίπεδα», είπε ο Patti. «Αλλά αν έχετε τα σωστά βακτήρια, τελικά, δεν έχει σημασία».

Τα βακτηριακά στελέχη Aeromonas που αποικοδομούν τη σορβιτόλη μετατρέπουν το αλκοολικό σάκχαρο σε ένα αβλαβές βακτηριακό υποπροϊόν. «Ωστόσο, αν δεν έχετε τα σωστά βακτήρια, τότε γίνεται προβληματικό. Διότι σε αυτές τις συνθήκες, η σορβιτόλη δεν αποικοδομείται και, ως αποτέλεσμα, μεταφέρεται στο ήπαρ», είπε.

Μόλις φτάσει στο ήπαρ, μετατρέπεται σε παράγωγο της φρουκτόζης. Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί εάν τα εναλλακτικά γλυκαντικά αποτελούν μια υγιεινή εναλλακτική λύση έναντι της επιτραπέζιας ζάχαρης, καθώς τα άτομα με διαβήτη και άλλες μεταβολικές διαταραχές μπορεί να βασίζονται σε αυτά ως «προϊόντα χωρίς ζάχαρη».

Διατροφικές συνήθειες και επιπτώσεις στην υγεία

Τα βακτήρια του εντέρου απομακρύνουν αποτελεσματικά τη σορβιτόλη όταν αυτή βρίσκεται σε μέτρια επίπεδα, όπως αυτά που βρίσκονται στα φρούτα.

Ωστόσο, προβλήματα προκύπτουν όταν οι ποσότητες σορβιτόλης γίνονται υψηλότερες από αυτές που μπορούν να αποικοδομήσουν τα βακτήρια του εντέρου. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν καταναλώνονται υπερβολικές ποσότητες γλυκόζης στη διατροφή, γεγονός που οδηγεί σε υψηλά επίπεδα σορβιτόλης που προέρχεται από τη γλυκόζη, ή όταν η ίδια η σορβιτόλη στη διατροφή είναι πολύ υψηλή.

Όσο περισσότερη γλυκόζη και σορβιτόλη καταναλώνεται, τότε, ακόμη και αν κάποιος έχει τα φιλικά βακτήρια που την απομακρύνουν, αυτά τα μικρόβια του εντέρου μπορεί να κατακλυστούν από το έργο αυτό.

Η αποφυγή τόσο της ζάχαρης όσο και των εναλλακτικών γλυκαντικών γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, καθώς πολλά τρόφιμα περιέχουν πολλαπλές ποικιλίες όλων των παραπάνω. Ο Patti έμεινε έκπληκτος όταν ανακάλυψε ότι η αγαπημένη του πρωτεϊνική μπάρα ήταν γεμάτη σορβιτόλη.

Το εργαστήριο θα πρέπει να κάνει περισσότερη έρευνα για να κατανοήσει τους συγκεκριμένους μηχανισμούς με τους οποίους τα βακτήρια απομακρύνουν τη σορβιτόλη, αλλά η βασική ιδέα ότι αυτά τα αλκοόλη ζάχαρης, που ονομάζονται πολυόλες, αποβάλλονται ακίνδυνα, μπορεί να μην ισχύει. «Βλέπουμε ξεκάθαρα ότι η σορβιτόλη που χορηγείται σε ζώα καταλήγει σε ιστούς σε όλο το σώμα», είπε.

Συμπέρασμα: γίνεται όλο και πιο εμφανές ότι «δεν υπάρχει ασφαλές γεύμα» όταν προσπαθούμε να βρούμε εναλλακτικές λύσεις για τη ζάχαρη, με πολλούς δρόμους να οδηγούν σε ηπατική δυσλειτουργία.