Η συνολική αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη της ήπιας-μέτριας νόσησης από COVID-19 στη Νότια Αφρική ήταν 21.9%, ενώ ειδικά για το στέλεχος Β.1.351 ήταν μόλις 10.4%, όπως αναφέρει η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine.
Προηγούμενα δεδομένα από τις κλινικές δοκιμές του εμβολίου της AstraZeneca στη Μεγάλη Βρετανία, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική, πριν την εμφάνιση του στελέχους Β.1.351, είχαν δείξει ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου συνολικά είναι 66.7% και 74.6% ενάντια στο στέλεχος της Μεγάλης Βρετανίας (Β.1.1.7).
Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο New England διεξήχθη στο διάστημα 24 Ιουνίου μέχρι 9 Νοεμβρίου και εξέτασε συνολικά 2.026 ενήλικες (18-65 ετών) από τη Νότια Αφρική. Οι εθελοντές έλαβαν είτε 2 δόσεις του εμβολίου είτε 2 δόσεις placebo με διαφορά 21-35 ημερών. Κανένας από τους εθελοντές δεν είχε θετικές εξετάσεις για τον ιό HIV. Το κύριο τελικό σημείο της έρευνας ήταν η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη της εργαστηριακά επιβεβαιωμένης COVID-19 λοίμωξης, 14 ημέρες μετά τη χορήγηση της 2ης δόσης. Ένα δευτερεύον τελικό σημείο ήταν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ενάντια στο στέλεχος Β.1.351.
Η μέση ηλικία των εθελοντών ήταν τα 30 χρόνια, το 56% ήταν άνδρες και το 29% ήταν Αφρικανοί. Σχεδόν το 20% είχε παχυσαρκία, το 42% κάπνιζε ενώ το 3% είχε υπέρταση ή χρόνια πνευμονική νόσο. Το μέσο διάστημα ανάμεσα στις 2 δόσεις ήταν οι 28 ημέρες.
Συνολικά, 23 από τους 717 εθελοντές στην ομάδα του placebo (3.2%) και 19 από τους 750 εθελοντές στην ομάδα του εμβολίου (2.5%) παρουσίασαν ήπια-μέτρια νόσηση από COVID-19. Στην ανάλυση του γονιδιώματος του ιού που έγινε στους 41 από τους 42 ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι τα 39 περιστατικά είχαν μολυνθεί με το στέλεχος Β.1.351.
Ελλιπή τα στοιχεία για την προστασία από σοβαρή νόσηση
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έρευνας, το κύριο τελικό σημείο ήταν η αποτελεσματικότητα πάνω από 60% για την πρόληψη της COVID-19 στη Νότια Αφρική, ανεξαρτήτως στελέχους, επομένως με τα χαμηλά ποσοστά που παρατηρήθηκαν είναι δύσκολο να βγουν σαφή συμπεράσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου για το στέλεχος B.1.351.
Ένα σημαντικό σημείο της έρευνας ήταν ότι κανένας ασθενής δεν νόσησε σοβαρά από COVID-19, τόσο στην ομάδα των εμβολίων, όσο και στην ομάδα του placebo. Ωστόσο, λόγω της δημογραφικών και κλινικών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου δείγματος, δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε αν το εμβόλιο μπορεί να προστατεύσει τους ασθενείς με στο στέλεχος Β.1.351 από τη σοβαρή νόσηση.
Περαιτέρω αναλύσεις διαπίστωσαν ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 33.5% ενάντια στη νόσηση από COVID-19 ανεξαρτήτου σοβαρότητας 14 ημέρες μετά τη χορήγηση της 1ης δόσης.
Παρά τα αρνητικά αποτελέσματα, οι επιστήμονες υποστήριξαν ότι η χρησιμότητα του εμβολίου θα πρέπει να εκτιμηθεί με βάση το ποσοστό της εξάπλωσης του στελέχους B.1.351 παγκοσμίως, καθώς και στελεχών που φέρουν παρόμοιες μεταλλάξεις.
