Η προσφορά αίματος αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες κινήσεις ανθρωπισμού. Εθελοντές αιμοδότες, τακτικοί και έκτακτοι, σπεύδουν να δωρίσουν το πολύτιμο αγαθό. Ωστόσο, κάποιοι εξ αυτών, υγιείς άνδρες, εμποδίζονται λόγω παρωχημένων αντιλήψεων, που οι περισσότερες χώρες έχουν αφήσει πίσω.

Η Βρετανία πρόσφατα έκανε ένα σημαντικό άλμα, αίροντας υπό προϋποθέσεις τους περιορισμούς για άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM) να δίνουν αίμα.

Η χώρα υιοθέτησε ένα άλλο ερωτηματολογίο το οποίο αφενός δεν στιγματίζει τα άτομα του ανδρικού φύλου που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άλλα άτομα του ιδίου φύλου, και αφετέρου ενισχύει το βρετανικό πρόγραμμα αιμοδοσίας με νέους αιμοδότες. Ειδικότερα, για πρώτη φορά στη Βρετανία, οι άνδρες που είχαν σεξουαλική επαφή με άλλους άνδρες (όπως ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, pansexual κτλ), που είναι σεξουαλικά ενεργοί αλλά στο πλαίσιο μακροχρόνιας σχέσης μπορούν να δώσουν αίμα. 

Αν και η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της Ευρώπης αναφορικά με τις μονάδες αίματος που συλλέγει κάθε χρόνο αναλογικά με τον πληθυσμό της, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει περιοδικές ελλείψεις οι οποίες εντάθηκαν στην περίοδο της πανδημίας και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τόσο των πολυμεταγγιζόμενων ασθενών, όσο και κάθε πολίτη που έχει ανάγκη το πολύτιμο αυτό αγαθό, όπως υπογραμμίζει και η Ένωση Ασθενών Ελλάδας.

Παρά τις διαχρονικές ανάγκες της χώρας σε αίμα, λοιπόν, είναι αυτές οι αναχρονιστικές αντιλήψεις, παρωχημένες και ξεπερασμένες επιστημονικά, που συνεχίζουν να αφήνουν εκτός αιμοδοσίας, επιλέξιμους αιμοδότες στερώντας πολύτιμες μονάδες αίματος από όσους τις έχουν ανάγκη.

Μάλιστα, η Ελλάδα είναι μία από τις 19 χώρες στον κόσμο που απαγορεύουν πλήρως την αιμοδοσία από άνδρες που έχουν έρθει ακόμη και σε μία σεξουαλική επαφή με άλλον άνδρα.

Από τη διαδικασία της αιμοδοσίας αποκλείεται όποιος «έχει κάνει έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977»απαντήσει θετικά στο ερώτημα Στο έντυπο που καλούνται να συμπληρώσουν οι αιμοδότες αποκλείεται από τη όποιος Στο έντυπο που έχει συνταχθεί από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας και το οποίο συμπληρώνουν οι δυνητικοί αιμοδότες, αποκλείεται «όποιος έχει κάνει έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977». Διατύπωση που αφενός διαιωνίζει το στίγμα που υφίστανται οι ομοφυλόφιλοι πολίτες και αφετέρου είναι άστοχη καθώς δεν εστιάζει στη σεξουαλική επαφή (αλλά στη σχέση) μεταξύ ανδρών (MSM) που είναι και το ζητούμενο. Υπάρχουν αμφιφυλόφιλοι ή ακόμη και άνδρες που αυτοπροσδιορίζονται ως ετεροφυλόφιλοι που έχουν έρθει σε επαφή με άτομο του ιδίου φύλου. Πέραν αυτού, αναπαράγει στερεότυπα για τη συσχέτιση ομοφυλοφιλίας και HIV.

Ποιες είναι οι χώρες, με τις οποίες μοιραζόμαστε αυτή τη λίστα;

Μεταξύ άλλων η Κίνα, η Τουρκία, η Αλγερία, η Βενεζουέλα, η Μαλαισία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.  Αλλά και κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπως η Ρουμανία, η Κροατία, η Κύπρος αλλά και η Λιθουανία. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λοιπόν, φαίνεται πως είμαστε μεταξύ μιας παρωχημένης μειοψηφίας…

Σύμφωνα δε, με άρθρο του Reuters (Μάιος 2020) σε τουλάχιστον 17 χώρες δεν υφίσταται πλέον κανένας χρονικός περιορισμός για τους άνδρες που είχαν ομόφυλη σεξουαλική επαφή. Μεταξύ αυτών, από την Ε.Ε., συγκαταλέγονται οι Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Λετονία, Πολωνία και η Ουγγαρία.

Η «ρίζες» μιας ξεπερασμένης αντίληψης

Αυτή η απαγόρευση προέρχεται από τη δεκαετία του 1980 όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα και άρχισε να καλπάζει η επιδημία του HIV/AIDS.

Ειδικότερα, η μεγάλη διασπορά του ιού σε άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άτομα του ιδίου (βιολογικού) φύλου, σε συνδυασμό με τη δαιμονοποίηση των ατόμων της LGBTQI+ κοινότητας και την αρχική απουσία αξιόπιστων διαγνωστικών τεστ, οδήγησαν στη γενική απαγόρευση αιμοδοσίας για όλους τους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες.

Το επιχείρημα για την εφαρμογή της απαγόρευσης ήταν η αποτροπή μετάδοσης του ιού μέσω της μετάγγισης αίματος. Έκτοτε όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει, τόσο στην πρόληψη της λοίμωξης και την αντιμετώπιση της νόσου, όσο και στη διάγνωση της.

Όπως διευκρινίζεται και στην ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) κάθε μονάδα αίματος ελέγχεται για μια σειρά ιών, μεταξύ αυτών και ο HIV.

Αυτή δυνατότητα είναι που οδήγησε και τις περισσότερες χώρες στην αναθεώρηση των περιορισμών που αφορούν στους άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες.

«Αδικαιολόγητη διάκριση έναντι πολιτών της χώρας, λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, που στερεί από τη χώρα επιλέξιμους αιμοδότες, ενώ αναγκάζεται να εισάγει μονάδες αίματος από το εξωτερικό», χαρακτήρισε την πρακτική της Ελλάδας ο πρόεδρος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή», Ν. Δέδες.

Αυτή η παρωχημένη διάκριση δρα σε πολλαπλά επίπεδα, όπως σημειώνει ο κ. Δέδες και η άρση της θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα και μεθοδευμένα, αξιολογώντας όλες τις σύγχρονες παραμέτρους που καθιστούν την αιμοδοσία από άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες ασφαλή.