Η σωματική άσκηση ήταν από την αρχαιότητα απαραίτητο κομμάτι της παιδείας γιατί είχε εμπεδωθεί η αξία της στη σωματική ευρωστία, χαρακτηριστικό που αποδεικνυόταν πολύ σημαντικό στην επιβίωση από ασθένειες τις οποίες δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει εύκολα η πρωτόγονη ιατρική αλλά και στον πόλεμο που σε εκείνες τις εποχές δινόταν στο πεδίο της μάχης σώμα με σώμα.
Στη σύγχρονη εποχή, η αξία της σωματικής άσκησης έχει επανέλθει στον πρωταγωνιστικό ρόλο που της αξίζει, μ' ένα περίβλημα σαφώς πιο εμπορικό, αφού έχει δημιουργηθεί γύρω της μια τεράστια βιομηχανία και ορδές influencers, αλλά και με μια επιστημονική τεκμηρίωση πιο εμπεριστατωμένη και πιο αποστομωτική από ποτέ.
Αν λοιπόν από 1ης Σεπτέμβρη που έπεφτε και Δευτέρα, καταφέρατε να πάτε κι εσείς γυμναστήριο, ακόμα και αν δεν καταφέρατε να είστε πολύ συνεπείς με τη διατροφή σας, δώστε συγχαρητήρια στον εαυτό σας και φροντίστε να παραμείνετε συνεπείς.
Σε όποια ηλικία και αν είστε. Τα τελευταία ερευνητικά συμπεράσματα δείχνουν ότι τόσο τα παιδιά όσο και οι πιο...ώριμοι μόνο να ωφεληθούν μπορούν.
Σε πρόσφατο άρθρο του στο The Conversation, o Simon Cooper, καθηγητής Φυσικής Αγωγής και Υγείας στο Nottingham Trent University, με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση του ωρολόγιου προγράμματος των σχολείων με το μάθημα της φυσικής αγωγής "δεδομένης της σημασίας της για την ακαδημαϊκή επιτυχία."
Αύξηση της μαθησιακής ικανότητας των παιδιών
Όπως εξηγεί, είναι πολλά τα στοιχεία που δείχνουν ότι η φυσική αγωγή έχει πολλά οφέλη για τον εγκέφαλο των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης και της δυνατότηταας μάθησης στην τάξη. Επικαλείται έρευνα στην οποία συμμετείχε και ο ίδιος με μαθητές τάξεων που αντιστοιχούν στο τέλος του δημοτικού και τις αρχές του γυμνασίου στο ελληνικό σχολικό σύστημα και η οποία έδειξε ότι τα μαθήματα φυσικής αγωγής είναι πιο ωφέλιμα για τη γνωστική απόδοση από τα ακαδημαϊκά μαθήματα που γίνονται στην τάξη.
"Συγκεκριμένα, συγκρίναμε τα αποτελέσματα ενός μαθήματος φυσικής αγωγής βασισμένου σε παιχνίδια (όπου οι μαθητές έπαιζαν ποδόσφαιρο) με ένα κανονικό μάθημα στην τάξη που κάλυπτε θέματα όπως τα μαθηματικά και η γεωγραφία.
Η γνωστική απόδοση αξιολογήθηκε μέσω ενός τεστ που ονομάζεται «παράδειγμα Sternberg». Αυτό το τεστ ελέγχει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη ζητώντας από τους συμμετέχοντες να θυμηθούν έως και πέντε τυχαία γράμματα και στη συνέχεια να υποδείξουν αν τα γράμματα που τους παρουσιάζονται είναι ένα από αυτά. Η γνωστική απόδοση ελέγχθηκε 30 λεπτά πριν από το μάθημα, αμέσως μετά το μάθημα και στη συνέχεια 45 λεπτά μετά το μάθημα.
Η γνωστική ικανότητα ήταν καλύτερη μετά το μάθημα φυσικής αγωγής σε σύγκριση με το κανονικό μάθημα στην τάξη και στα δύο τεστ μετά το μάθημα. Αυτό δείχνει ότι η Φυσική Αγωγή είναι ιδιαίτερα ευεργετική για τη λειτουργική μνήμη, μια πτυχή της γνωστικής λειτουργίας που είναι σημαντική για τη λογική σκέψη, τη μάθηση και την επίλυση προβλημάτων", εξηγεί ο Cooper.
Σημαντική παράμετρος πάντως όπως διαπιστώθηκε σε αυτήν την έρευνα ήταν και η ένταση της σωματικής δραστηριότητας. Τα γνωστικά οφέλη της Φυσικής Αγωγής ήταν πολύ πιο έντονα στα παιδιά που έκαναν πιο μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του μαθήματος σε σύγκριση με εκείνα που έκαναν σωματική δραστηριότητα χαμηλής έντασης.
Η μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα ορίστηκε ως ο χρόνος που αφιερώνεται με καρδιακό ρυθμό μεγαλύτερο από το 64% του μέγιστου καρδιακού ρυθμού του παιδιού. Έτσι, σε παιδιά ηλικίας 11-12 ετών, ένας καρδιακός ρυθμός μεγαλύτερος από περίπου 135 παλμούς ανά λεπτό. Αυτά τα αποτελέσματα ήταν και πάλι πιο έντονα για τη λειτουργική μνήμη.
Περαιτέρω στοιχεία δείχνουν επίσης ότι όταν οι μαθητές ενθαρρύνονται να συμμετέχουν πιο συχνά στη Φυσική Αγωγή, αυτό έχει θετική επίδραση τόσο στη γνωστική λειτουργία όσο και στην ακαδημαϊκή απόδοση. Αυτά τα οφέλη παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα στις δεξιότητες που σχετίζονται με τα μαθηματικά.
Ο τόπος όπου πραγματοποιείται η φυσική αγωγή είναι επίσης σημαντικός.
Η υπαίθρια σωματική δραστηριότητα είχε μεγαλύτερα αποτελέσματα στη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με την δραστηριότητα σε κλειστό χώρο. Αυτό ίσχυε για διάφορες πτυχές της γνωστικής λειτουργίας, όπως η προσοχή, η λειτουργική μνήμη και η εκτελεστική λειτουργία (υψηλότερο επίπεδο, σύνθετη σκέψη που συνδέεται θετικά με τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα). Αυτό δείχνει ότι, όπου είναι δυνατόν, η Φυσική Αγωγή πρέπει να πραγματοποιείται σε υπαίθριο χώρο για να μεγιστοποιηθούν τα γνωστικά οφέλη.
Αναστρέφει τη γήρανση του οργανισμού
Εκτός όμως από τα παιδιά και τις εγκεφαλικές τους δυνατότητες, μεγάλη είναι η ωφέλεια και για τα…μεγαλύτερα παιδιά και τα πολύ κομβικά για την επιβίωση τους βασικά όργανα.
Νέα έρευνα δείχνει ότι η άσκηση μπορεί να μην μας κάνει απλώς να νιώθουμε νεότεροι, αλλά μπορεί πραγματικά να επιβραδύνει ή ακόμη και να αντιστρέψει το μοριακό ρολόι του σώματος.
Μελετώντας τους δείκτες γήρανσης του DNA, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η συστηματική άσκηση, όπως η αερόβια γυμναστική και η ενδυνάμωση, έχει ισχυρότερα αντιγηραντικά αποτελέσματα από την περιστασιακή δραστηριότητα. Τα στοιχεία από ποντίκια και ανθρώπους δείχνουν μετρήσιμη μείωση της βιολογικής ηλικίας, με οφέλη που εκτείνονται πέρα από τους μυς, στην καρδιά, το συκώτι, τον λιπώδη ιστό και το γαστρεντερικό σύστημα.
Αυτό προέκυψε από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Toboku με επικεφαλής τον Takuji Kawamura από το Πανεπιστήμιο Tohoku, κατά την οποία διερευνήθηκε η επίδραση της άσκησης στην επιγενετική της γήρανσης , δηλαδή στις αλλαγές στο DNA του σώματος που αντικατοπτρίζουν το πόσο γρήγορα γερνάει ένα άτομο σε μοριακό επίπεδο.
Μετράται με τη χρήση επιγενετικών «ρολογιών», τα οποία αναλύουν τα μοτίβα μεθυλίωσης του DNA, μια χημική τροποποίηση που μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα των γονιδίων. Σε αντίθεση με τη χρονολογική ηλικία, η οποία απλώς μετράει τον αριθμό των ετών που έχει ζήσει ένα άτομο, η επιγενετική γήρανση παρουσιάζει μια πιο ακριβή εικόνα του πόσο καλά λειτουργούν τα κύτταρα και οι ιστοί του σώματος. Αυτή η διαδικασία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου ζωής, και έχει γίνει ένα ισχυρό εργαλείο για τη μελέτη της γήρανσης.
Αυτή η προοπτική υπογραμμίζει ότι, ενώ η γενική σωματική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα ή οι οικιακές εργασίες, προσφέρει οφέλη για την υγεία, οι δομημένες ρουτίνες άσκησης που είναι προγραμματισμένες, επαναλαμβανόμενες και στοχευμένες φαίνεται να έχουν ισχυρότερη επίδραση στην επιβράδυνση της επιγενετικής γήρανσης. Η φυσική κατάσταση, ειδικά η υψηλή καρδιοαναπνευστική ικανότητα, συνδέεται επίσης στενά με την επιβράδυνση της γήρανσης του οργανισμού.
Η έρευνα εξέτασε επίσης ποια όργανα ωφελούνται περισσότερο από την άσκηση. Τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι η τακτική σωματική άσκηση μπορεί επίσης να επιβραδύνει τη γήρανση της καρδιάς, του ήπατος, του λιπώδους ιστού και ακόμη και του εντέρου. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι οι αθλητές επιπέδου ολυμπιακών αγώνων έχουν βραδύτερη επιγενετική γήρανση από τους μη αθλητές, γεγονός που δείχνει ότι η μακροχρόνια, εντατική σωματική δραστηριότητα μπορεί να έχει διαρκή αντιγηραντικά αποτελέσματα
