Είναι γνωστό σε όλους μας ότι ο πλανήτης δοκιμάζεται από μια πρωτοφανή πανδημία γνωστή ως COVID-19 που οφείλεται στον ιό SARS-CοV-2, έναν RNA ιό με εκατομμύρια μέχρι τώρα νεκρούς. Η μοναδική, αυτή τη στιγμή, μαζική λύση είναι ο εμβολιασμός, αλλά η κυκλοφορία των εμβολίων συνοδεύτηκε από έξαρση του αντιεμβολιαστικού κινήματος που αποτρέπει κόσμο από το να εμβολιαστεί.

Είναι μια αντίδραση που βασίζεται πιο πολύ στο φόβο και στην υιοθέτηση θεωριών που δεν έχουν αποδειχτεί άλλα που όμως ακούγονται εντυπωσιακοί και φοβιστικοί όπως οι δράκοι και οι μάγισσες των παραμυθιών. Ένας τέτοιος προβληματισμός είναι το ενδεχόμενο να επηρεάζεται αρνητικά η αντρική γονιμότητα, εξηγεί ο κ. Βασίλης Πρωτογέρου, Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος Αν. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών Διευθυντής Ε’ Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan General.

SARS-CoV-2 και ανδρική γονιμότητα

Ο ιός, μέσω μιας πρωτεϊνικής ακίδας (S-spike) που έχει, εισέρχεται στα κύτταρα αφού πρώτα συνδεθεί σε μια πρωτεΐνη/ υποδοχέα των ανθρώπινων κυττάρων, την ACE2. Το πρόβλημα είναι πως το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα έχει μεγάλο αριθμό υποδοχέων ACE2 πράγμα που το κάνει ευάλωτο στον ιό. Πράγματι, πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι άνδρες που νόσησαν από τον ιό εμφάνισαν ορχίτιδα, επιδιδυμίτιδα και προστατίτιδα ενώ ιστολογικές αναλύσεις από τις περιοχές αυτές έδειξαν σημαντικές βλάβες.

Σε ασθενείς που ανάρρωσαν βρέθηκαν διαταραχές στην ποιότητα του σπέρματος οι οποίες πιθανόν να οφείλονται και σε άλλα αίτια πέρα από βλάβες στο γεννητικό σύστημα καθώς υπάρχουν ενδείξεις βλαβών από τον ιό στον εγκέφαλο, με αποτελέσματα να διαταράσσεται ο άξονας υποθάλαμος- υπόφυση – όρχεις που ρυθμίζει τη σπερματογένεση. Επίσης, αναπτύσσεται οξειδωτικό στρες που καταστρέφει τα σπερματοζωάρια και ακόμα διαταράσσονται οι ορμόνες που σχετίζονται με την παραγωγή του σπέρματος. Όλα αυτά είναι στοιχεία που προκαλούν έντονη ανησυχία για την τελική έκβαση της ανδρικής γονιμότητας σε έναν άνδρα που προσβάλλεται από τον ιό.

Εμβόλια για τον SARS-CoV-2

Τα εμβόλια που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή είναι της Pfizer, της Moderna, της AstraZeneca και της Janssen. Από αυτά, της Pfizer (BNT162b2) και της Moderna (mRNA 1273) και είναι mRNA. Συνοπτικά τα εμβόλια αυτά είναι τεχνολογίας που ξεκινάει από τη δεκαετία του 1990 και βασίζονται στο ότι αντί για ιό, εισάγουν στο σώμα έτοιμη την κωδικοποίηση που θα έφτιαχνε το σώμα μας με μορφή mRNA. Το mRNA συνθέτει την πρωτεΐνη S το ιού και ενεργοποιείται έτσι η άμυνα μας. Τα εμβόλιο της Janssen (Ad26.COV2.S) είναι παλαιότερης τεχνολογίας, από τη δεκαετία του 1970 και χρησιμοποιεί τον αδρανοποιημένο αδενοϊό 26 ως φορέα ο οποίος περιέχει στο γονιδίωμα του τις πληροφορίες για τη σύνθεση της S πρωτεΐνης. Της AstraZeneca (AZD1222), ίδιας τεχνολογίας με της Janssen, χρησιμοποιεί άλλο ιό ως φορέα που περιέχει επίσης τις πληροφορίες της S πρωτεΐνης. Μόλις μπει στο σώμα ο ιός-φορέας, το σώμα μας διαβάζει τις πληροφορίες και συνθέτει τη πρωτεΐνη S και ο οργανισμός μας ενεργοποιεί την άμυνά του εναντίον της. Όταν μπει ο πραγματικός ιός στο σώμα μας θα καταστραφεί η S πρωτεΐνη/ ακίδα και θα αποτραπεί η σύνδεση του με τα κύτταρα μας και κατά συνέπεια θα πεθάνει αφού από τη φύση τους οι ιοί δε ζουν εκτός κυττάρων.

Εμβόλια και γονιμότητα

Τι ξέρουμε μέχρι στιγμής για τα εμβόλια: οι γνώσεις μας προέρχονται από μελέτες που έγιναν για το Pfizer και το Moderna, στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ. Σε μελέτη που αφορούσε και τα 2 αυτά εμβόλια ελέγχθηκε η ποιότητα του σπέρματος πριν και μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού και διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρξε διαφορά στην ποιότητα του σπέρματος.

Αντίθετα, διαπιστώθηκε αύξηση στον αριθμό των σπερματοζωαρίων και είναι ενδιαφέρον ότι από τους 8 άνδρες που είχαν παθολογικό αριθμό πριν τον εμβολιασμό, στους 7 επανήλθε στο φυσιολογικό. Αυτό δεν μπορεί να εξηγηθεί και ούτε θεωρείται στατιστικά σημαντική η αύξηση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στο σύνολο της. Εντούτοις, είναι ενδεικτικό για την μη αρνητική επίδραση του εμβολίου στη γονιμότητα.

Σε άλλη μελέτη μόνο για το Pfizer, βρέθηκαν τα ίδια αποτελέσματα: όχι μείωση αλλά αντίθετα αύξηση (μη στατιστικά σημαντική) του αριθμού των σπερματοζωαρίων και βελτίωση του αριθμού σε άνδρες που είχαν πριν τον εμβολιασμό παθολογικό αριθμό σπερματοζωαρίων.

Επίσης, σε μελέτη που έγινε σε κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης μελετήθηκε η επίδραση που μπορεί να είχε ο εμβολιασμός με Pfizer και στα δυο άτομα του ζευγαριού. Διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρξε επίδραση στο γενετικό υλικό της γυναίκας που λήφθηκε για να χρησιμοποιηθεί στην εξωσωματική και οι άνδρες εμφάνισαν κι εδώ αύξηση του αριθμού των σπερματοζωαρίων (μη στατιστικά σημαντική). Σημειωτέων, ενώ τα ζευγάρια πριν το εμβόλιο είχαν αποτυχημένη εξωσωματική, μετά τον εμβολιασμό 3 από τα 36 ζευγάρια είχαν πετυχημένη εξωσωματική.

Παρότι οι μελέτες είναι ακόμα μικρές σε μέγεθος και δεν αφορούν όλα τα εμβόλια, η εικόνα που σχηματίζεται είναι πως τα εμβόλια δε βλάπτουν την ανδρική γονιμότητα. Για το λόγο αυτό η Society for Male Reproduction and Urology (SMRU) και η Society for the Study of Male Reproduction (SSMR) συνέστησαν τον Ιανουάριο του 2021 ότι οι άνδρες που πρέπει να εμβολιαστούν, να προχωρήσουν κανονικά χωρίς ενδοιασμό για τη γονιμότητα τους.

Κατά συνέπεια οι άνδρες που πρέπει να εμβολιαστούν μπορούν να προχωρήσουν στον εμβολιασμό γιατί τα εμβόλια με τα μέχρι τώρα δεδομένα είναι ασφαλή και αποτελούν τους σύγχρονους ήρωες που θα πολεμήσουν τις δεισιδαιμονίες, τους δράκους και τις μάγισσες.