Οι ράμπες για άτομα με ειδικές ανάγκες που διευκολύνουν την είσοδο σε πολλά δημόσια κτίρια σήμερα δεν είναι μια σύγχρονη εφεύρεση. Σύμφωνα με νέα έρευνα, οι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύασαν παρόμοιες ράμπες πέτρας για να βοηθήσουν άτομα που είχαν πρόβλημα με το περπάτημα ή την αναρρίχηση για να τους δώσουν πρόσβαση σε ιερούς χώρους. Αυτό θα καθιστούσε τις ράμπες 2300 ετών.
Τα στοιχεία για τις ράμπες και τη χρήση τους ήταν εκεί από την αρχή, αλλά οι αρχαιολόγοι δεν έχουν δώσει πολλή προσοχή σε αυτό, υποστηρίζει ο Debby Sned, ένας αρχαιολόγος στο κρατικό πανεπιστήμιο στη Καλιφόρνια. Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι όλοι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν τόσο μυώδεις και γυμνασμένοι όσο τα άτομα που απεικονίζονται στην τέχνη τους, λέει. "Υπάρχει αυτή η υπόθεση ότι δεν υπάρχει χώρος στην ελληνική κοινωνία για τους ανθρώπους που δεν ήταν αρτιμελείς".
Ο Sned λέει ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία για το αντίθετο. Γλυπτά και βάζα δείχνουν τακτικά άνδρες και γυναίκες που στηρίζονται σε καλάμια ή πατερίτσες, σημειώνει. Σκελετικά αποδεικτικά στοιχεία αποκαλύπτουν ότι αρθρίτιδα και κοινές ασθένειες ήταν συχνές. Παράλληλα, γλυπτά από πηλό απεικονίζουν πληγωμένα πόδια και παρόμοιες εικόνες.
Οι ράμπες στην Αρχαία Ελλάδα
Για να δει αν η αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική έλαβε υπόψη της την αναπηρία, ο Sned έψαξε για ράμπες σε ιερά σε όλη την αρχαία Ελλάδα, ψάχνοντας δημοσιευμένες ανασκαφικές αναφορές και επισκεπτόμενος δεκάδες ιερά αυτοπροσώπως.
Sned επικεντρώθηκε στον 4ο αιώνα π.Χ., όταν τα ιερά για τον Ασκληπιό χτίζονταν το ένα μετά το άλλο. Διαπίστωσε ότι τα δύο καλύτερα τεκμηριωμένα θεραπευτικά ιερά που εξέτασε ήταν εξοπλισμένα με περισσότερες ράμπες από άλλες ιερές τοποθεσίες, και ότι οι ράμπες τους ήταν πιο πιθανό να έχουν πρόσβαση σε κτίρια εκτός από τον κύριο ναό.
Στο κύριο ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, κοντά στην Αθήνα, για παράδειγμα, μια πλατιά πέτρινη ράμπα οδηγούσε στο ναό. Δύο ακόμα ράμπες πέρασαν από τις πύλες του ιερού. Και μια σειρά από μικρότερα κτίρια πλευρά διαθέτουν επίσης στενές ράμπες αρκετά ευρείς για να περπατήσουν επάνω. Οι υψηλές σκάλες θα ήταν δύσκολες για τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν πατερίτσες.
Συχνά, σε επισκέψεις του σε τοποθεσίες βρήκε ράμπες, τις οποίες οι εκσκαφείς δεν είχαν συμπεριληφθεί σε δημοσιεύσεις. Και όταν οι ράμπες δημοσιεύθηκαν, συνήθως περιγράφονταν ως τρόποι μετακίνησης ζώων ή δομικών υλικών μέσα και έξω από τους ναούς. Ο Sned λέει ότι αυτό είναι απίθανο να συνέβαινε Τα ζώα συνήθως θυσιάζονται έξω, και τα περισσότερα ελληνικά κτίρια δεν έχουν ράμπες, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν ήταν σύνηθες για κατασκευαστικούς σκοπούς.
Το μεγαλύτερο στοιχείο του Sned προήλθε από το πόσο άνισα διανεμήθηκαν οι ράμπες. Το τεράστιο Ιερό του Δία στην Ολυμπία, για παράδειγμα, έχει μόλις δύο γνωστές ράμπες. Αλλά στην Επίδαυρο, "Υπάρχουν 11 πέτρινες ράμπες σε εννέα ξεχωριστά κτίρια", λέει ο Sneed. Ένας άλλος, μικρότερος ναός στον Ασκληπιό κοντά στην Κόρινθο είχε επίσης άφθονη πρόσβαση σε ράμπες. "Η διανομή είναι αρκετά σαφής: Εμφανίζονται σε μέρη όπου υπάρχουν περισσότερα άτομα με ειδικές ανάγκες".
Δεν είναι όλοι πεπεισμένοι, πάντως, για το εύρημα το Sned. Η Catia Sporn, επικεφαλής του τμήματος Αθηνών του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και συγγραφέας εγγράφου που εξετάζει ράμπες ναών στον ελληνικό κόσμο, σημειώνει ότι οι ράμπες βρίσκονται κυρίως στην Πελοπόννησο, την καρδιά της αρχαίας Ελλάδας. Για εκείνη, αυτό εγείρει την πιθανότητα να ήταν μια περιφερειακή και σχετικά βραχύβια αρχιτεκτονική τάση. Στην καλύτερη, οι ράμπες λειτουργούσαν ως ανέσεις για όλους τους ανθρώπους, υποστηρίζει. "Βοηθά όλους, καθώς και άτομα με ειδικές ανάγκες, να περπατούν σε ναούς καλύτερα", λέει η Sporn. "Αλλά ότι υπήρχαν μόνο για άτομα με ειδικές ανάγκες δεν το πιστεύω".
Άλλοι λένε ότι η έρευνα είναι ένα θετικό βήμα για να κατανοηθεί καλύτερα πως αναπηρία διαμόρφωνε τη ζωή-και τα κτίρια-στο παρελθόν. "Νομίζω ότι το επιχείρημα του Sned έχει μεγάλη βάση," λέει ο ιστορικός Jane Draycott του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης.
