Όταν τον Φεβρουάριο του 1994 το FBI συνέλαβε τον Ames ο οποίος ήταν πρώην εργαζόμενος της CIA για 31 χρόνια τα πράγματα ήταν δύσκολα. Ο Ames είχε συλληφθεί με την κατηγορία της κατασκοπείας( ήταν ένας Ρώσος κατάσκοπος). Για εννέα χρόνια μάθαινε όλες τις εμπιστευτικές πληροφορίες και τις μετέφερε για αντάλλαγμα 1,3 εκατομμύρια. Οι κατασκοπευτικές του ικανότητες είχαν θέσει σε κίνδυνο δωδεκάδες επιχειρήσεις της CIA και του FBI. Επίσης, τα εγκλήματά του οδήγησαν στο θάνατο αρκετούς κατάκοπους της CIA και κάποιους άλλους στη φυλακή.

Όταν ο ίδιος επιχειρούσε σαν Ρώσος κατάσκοπος η CIA του έκανε δύο φορές τεστ αλήθειας. Παρόλο που δεν είχε κάποια ειδική εκπαίδευση ώστε να μπορέσει να περάσει το τεστ τα κατάφερε και τις δύο φορές...
Ο μοντέρνος πολύγραφος γνωστός ως ανιχνευτής ψεύδους είναι ένα μηχάνημα με αμφιλεγόμενη ιστορία που αναπτύχθηκε το 1921. Τα μοντέρνα συστήματα είναι πλέον πιο εξελιγμένα, ωστόσο η θεωρία είναι η ίδια και θέλει αυτόν που λέει ψέματα να βιώνει μια διαφορετική συναισθηματική κατάσταση, η οποία και φαίνεται από τους παλμούς της καρδιάς, την πίεση του αίματος και την αναπνοή του.

Δεν είναι όπως όλοι τόσοι συναισθηματικοί τύποι... Για παράδειγμα οι ναρκισσιστές και οι κοινωνιοπαθείς δεν έχουν ενσυναίσθηση. Εστιάζουν μόνο στον εαυτό τους σε οτιδήποτε κάνουν. Όταν λένε ψέματα δεν σκέφτονται τον άνθρωπο στον οποίο λένε ψέματα ή σχετικά με τι ψεύδονται. Αυτό που έχει σημασία είναι να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους.

Οι μελέτες έδειξαν ότι κάποιοι ναρκισσιστές και κοινωνιοπαθείς είναι εξίσου ικανοί να περάσουν το τεστ αλήθειας. Δεν δείχνουν κανένα φυσικό σύμπτωμα όπως ένα υγιές πρόσωπο θα έδειχνε αν έλεγε ψέματα. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν πιστεύουν ότι είναι λάθος αυτό που κάνουν. Στο μυαλό τους απλά προσέχουν τον εαυτό τους και κάνουν το καλύτερο που μπορούν για τον εαυτό τους και αυτό είναι και η μόνη αλήθεια τους.

Μπορεί ακόμα και να λένε ψέματα ακόμα και αν η αλήθεια είναι καλύτερη σαν ιστορία στο άκουσμά της, γιατί λένε συνέχεια ψέματα για όλα και είναι πολύ δύσκολο να το εντοπίσεις. Αν είσαι σε σχέση με κάποιον υγιή άνθρωπο είναι πιο εύκολο να καταλάβεις ότι σου λέει ψέματα γιατί η συμπεριφορά του αλλάζει όταν λέει κάτι που δεν ισχύει. Οι ναρκισσιστές λένε ψέματα από το πρώτο ραντεβού. Είναι η φύση τους τέτοια που είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις την αλήθεια από το ψέμα και εξάλλου πάντα υπάρχει μια μικρή αλήθεια σε αυτά που λένε οι νάρκισσοι.

Το θέμα με τα άτομα αυτά είναι ότι δεν μπορούν να δεχθούν ότι ένας άνθρωπος που είναι καλός μπορεί να κάνει ένα λάθος. Βλέπουν τον εαυτό τους ως καλό και δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος.
Στην πραγματικότητα...τροποποιούν την πραγματικότητά τους δεν λένε ψέματα. Φτιάχνουν μια νέα κατάσταση για να ταιριάζει στις ανάγκες τους και πιστεύουν τα ψέματά τους.

Ακόμα και αν υπάρχουν αποδείξεις ότι λένε ψέματα θα προσπαθήσουν να κάνουν τον άλλον να απολογηθεί.

Σημάδια ότι ένας νάρκισσος (κατά πάσα πιθανότητα) λέει ψέματα σύμφωνα με τον ψυχολόγο Todd Grande :

• Έχουν μεγάλη αυτοπεποίθηση την ώρα που λένε τα ψέματά τους
• Λένε ψέματα για να εκμεταλλευτούν και να επιβληθούν
• Επαναλαμβάνουν το ίδιο ψέμα πολλές φορές
• Τους άρεσει να συγκρίνονται με τους άλλους και να καταδεικνύουν τον εαυτό τους ως καλύτερο
• Θα πουν ψέματα όταν η αλήθεια δεν τους συμφέρει

Eπίσης, οι ψυχοπαθείς δεν είναι τυχαία καλοί στο ψέμα. Σίγουρα ωστόσο δεν είναι οι καλύτεροι ψεύτες. Φαίνεται ωστόσο ότι είναι καλύτεροι στο να μαθαίνουν να λένε ψέματα. Το θέμα με τα άτομα αυτά κρύβεται πίσω από τους νευρώνες τους και είναι αρκετά διαφορετικό.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί με βάση την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Translational Psychiatry οι ψυχοπαθείς έχουν καλύτερη ικανότητα επεξεργασίας ψέματος στον εγκέφαλο. Παρόλα αυτά το περιβάλλον είναι αυτό που παίζει μεγαλύτερο ρόλο γύρω από αυτούς τους μηχανισμούς και ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.

«Τα μονοπάτια των νευρώνων τους - μερικά δεν υπάρχουν- δημιουργούν αυτήν την κατάσταση που στην ουσία πρόκειται για έλλειψη ενσυναίσθησης και πλήρη περιφρόνηση για τους άλλους. Για αυτό μπορούν να λένε παθολογικά ψέματα χωρίς να γελάνε και χωρίς να παρουσιάζουν καμία συναισθηματική φόρτιση.

Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να έχουμε κατά νου ότι πέρα από τους γενετικούς παράγοντες ο άνθρωπος μαθαίνει συμπεριφορές με βάση τις εμπειρίες στη ζωή του και η ενσυναίσθηση δεν βοηθά να μπαίνουμε μόνο στη θέση των άλλων αλλά και να καταλαβαίνουμε και εμάς καλύτερα. Ακόμα και ένας άνθρωπος που θεωρητικά γεννήθηκε ψυχοπαθής μπορεί να μάθει να έχει ενσυναίσθηση - έστω γνωστική -. Φυσικά σε όλες τις περιπτώσεις ο κάθε άνθρωπος, το κάθε παιδί πρέπει να μάθει να έχετε υγιή οριοθέτηση όσο μόνο για τους άλλους αλλά και για τον εαυτό του.

Επισημαίνεται ότι ενσυναίσθηση συχνά περιγράφεται ως ένας συνδυασμός τριών παραγόντων:

• γνωστική ενσυναίσθηση (να σκεφτόμαστε τα συναισθήματα κάποιου άλλου)
• συναισθηματική ενσυναίσθηση (να μοιραζόμαστετα συναισθήματα κάποιου άλλου)
• κινητήρια ενσυναίσθηση (να νοιαζόμαστε για τα συναισθήματα κάποιου άλλου – ή αλλιώς συμπόνια)

Αυτοί οι τύποι προσωπικότητας δεν έχουν και δεν μπορούν από ότι φαίνεται να έχουν αυτό το «μαγικό συστατικό» που σε κάνει λίγο περισσότερο άνθρωπο.

Πηγές: Psychology Today, medium.com, newsweek.com, thepsychologist.