Το λίθιο είναι ένα μέταλλο που βρίσκεται στη φύση και σε πολύ μικρές ποσότητες και στο σώμα, μέσω της κατανάλωσης ορισμένων τροφών ή νερού με υψηλή περιεκτικότητα σε μέταλλα. Καθώς εχει επιδράσεις στη διάθεση, μερικές φορές χρησιμοποιείται φαρμακευτικά για τη θεραπεία ψυχικών παθήσεων όπως η μανία, η διπολική διαταραχή και η κατάθλιψη.
Προηγούμενη έρευνα έχει επίσης δείξει ότι το λίθιο φαίνεται ότι επιδρά προστατευτικά στον εγκέφαλο, βοηθώντας ενδεχομένως στην άμυνα κατά της ήπιας γνωστικής εξασθένησης, της νόσου του Πάρκινσον και άλλων τύπων άνοιας.
Η νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature έδωσε στους ερευνητές πρόσθετα στοιχεία για την πιθανή νευροπροστατευτική δράση του.
Το λίθιο σαν ασπίδα προστασίας
Η συγκεκριμένη έρευνα απέδειξε για πρώτη φορά, ότι το λίθιο εμφανίζεται με φυσικό τρόπο στον εγκέφαλο και όντως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην φυσιολογική του λειτουργία.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν παράλληλα ότι η μείωση των επιπέδων λιθίου στον εγκέφαλο μπορεί να είναι ένα πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι για τη νόσο Αλτσχάιμερ επειδή συνδέεται με πλάκες της πρωτεΐνης αμυλοειδούς-βήτα, που συνιστά ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πάθησης.
Πως έγινε η μελέτη
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μεταξύ άλλων, δείγματα εγκεφαλικού ιστού από αποβιώσαντες συμμετέχοντες. Κάποια προέρχονταν από ανθρώπους με φυσιολογική με γνωστική λειτουργία, άλλα από άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση και κάποια από ασθενείς με προχωρημένο Αλτσχάιμερ.
Αυτό που προέκυψε ήταν ότι από τα 27 διαφορετικά ιχνοστοιχεία που βρίσκονται στον εγκέφαλο και τα οποία εξετάστηκαν ενδελεχώς, το λίθιο ήταν το μόνο που είχε σημαντικά διαφορετικά επίπεδα μεταξύ των τριών ομάδων δειγμάτων.
Οι μελετητές επιπλέον διαπίστωσαν ότι οι αλλαγές στις ποσότητες λιθίου στον εγκέφαλο ξεκινούσαν στα πρώτα στάδια της απώλειας μνήμης και τα επίπεδα του ορυκτού ήταν πολύ χαμηλά στα δείγματα όσων είχαν διαγνωσθεί, όταν ζούσαν, με ήπια γνωστική εξασθένηση ή Αλτσχάιμερ.
Ελπίδες από την αντιστροφή της βλάβης σε ποντίκια
Η επιστημονική ομάδα θέλοντας να εξακριβώσει αν η εγκεφαλική βλάβη μπορεί να αντιστραφεί προχώρησε σε πειράματα με ποντίκια. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν πως όταν σε υγιή ποντίκια επέβαλαν διατροφή μειωμένης περιεκτικότητας σε λίθιο, αυτά γερνούσαν γρηγορότερα ενώ ταυτόχρονα εμφάνιζαν φλεγμονή στον εγκέφαλο και γνωστική έκπτωση.
Ωστόσο, όταν τους χορηγήθηκε μια ένωση λιθίου που ονομάζεται οροτικό λίθιο, η βλάβη στον εγκέφαλο που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ αντιστράφηκε και η λειτουργία της μνήμης των ποντικών αποκαταστάθηκε.
«Η ιδέα ότι η ανεπάρκεια λιθίου θα μπορούσε να είναι αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ είναι νέα και υποδηλώνει μια διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση», τονίζει ο Bruce Yankner, MD, PhD, καθηγητής γενετικής και νευρολογίας στο Ινστιτούτο Blavatnik της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και βασικός συγγραφέας της μελέτης.
Μπορεί το λίθιο να κάνει τον εγκέφαλο πιο ανθεκτικό;
Σύμφωνα με την Manisha Parulekar, MD, F, διευθύντρια του Τμήματος Γηριατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Hackensack, αυτή η ανακάλυψη είναι σημαντική καθώς προσφέρει έναν νέο τρόπο θεώρησης της νόσου Αλτσχάιμερ.
«Για χρόνια, η καταπολέμηση της νόσου κυριαρχείται από μια προσέγγιση ενός μόνο στόχου, εστιάζοντας σχεδόν αποκλειστικά στην απομάκρυνση των αμυλοειδικών πλακών», εξηγεί.
«Ωστόσο, ως ειδικοί στην άνοια, γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια πολύπλευρη ασθένεια που επηρεάζει ολόκληρο το οικοσύστημα του εγκεφάλου. Αυτή η μελέτη υποδηλώνει την έλλειψη ενός φυσικού στοιχείου και το πώς η αποκατάσταση της ισορροπίας θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει όλα τα κύρια χαρακτηριστικά της νόσου - τις πλάκες και την ίδια τη γνωστική λειτουργία», προσθέτει.
Η Parulekar δήλωσε ότι αυτά τα ευρήματα θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε νέους τρόπους τόσο για τη θεραπεία όσο και για την έγκαιρη ανίχνευση της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τα ίδια συμπεράσματα συμμερίζεται και ο νευρολόγος και διευθυντής γνωστικής και συμπεριφορικής νευρολογίας στο Marcus Neuroscience Institute, Peter Gliebus. «Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι το λίθιο έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία του εγκεφάλου και μπορεί να μετριάσει τις πρώιμες μοριακές αλλοιώσεις που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ», υποστηρίζει.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ανεπάρκεια λιθίου είναι δυνατόν να αποτελέσει έναν πρώιμο δείκτη της παθογένεσης της νόσου χρησιμεύοντας ως βιοδείκτης για την έγκαιρη ανίχνευση της.
«Επιπλέον, η θεραπευτική εφαρμογή του οροτικού λιθίου, η οποία παρακάμπτει την απομόνωση της πλάκας, δείχνει πολλά υποσχόμενη δράση στην αντιστροφή ή την πρόληψη παθολογικών αλλοιώσεων σε ζωικά μοντέλα», προσθέτει ο Gliebus, καταλήγοντας πως εάν αυτά τα ευρήματα επικυρωθούν και σε μελέτες σε ανθρώπους, μια θεραπεία υποκατάστασης λιθίου θα μπορούσε να αναδειχθεί ως βιώσιμη θεραπευτική επιλογή, ιδιαίτερα για άτομα που βιώνουν πρώιμη γνωστική εξασθένηση ή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη Αλτσχάιμερ.
Πηγές: Medicalnewstoday, Nature.com
