«Μια μεγάλη θετική αλλαγή, ήταν η απότομη μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό κατά την περίοδο της πανδημίας. Παρόλο που ήταν κάτι άγνωστο το υποδεχτήκαμε με ανακούφιση οι ασθενείς - ειδικά όσοι ζούμε με χρόνιες παθήσεις και ερχόμαστε σε καθημερινή επαφή με το σύστημα περίθαλψης.

Η άυλη συνταγογράφηση έδωσε τη δυνατότητα να προστατευτούν οι ασθενείς από διασταύρωση μολύνσεων, να εξοικονομήσουν χρόνο και για τους ίδιους και για το σύστημα υγείας και να μειώσουν την ταλαιπωρία τους. Ο ηλεκτρονικός φάκελος πλέον δίνει την δυνατότητα στον ασθενή να είναι κύριος κάτοχος των δεδομένων του, και οι εξετάσεις του να βρίσκονται σε πραγματικό χρόνο διαθέσιμες στα χέρια του δίνοντας την δυνατότητα επιλογών.

Με την είσοδο της τηλεϊατρικής ξεκινάνε και οι μεγάλες προκλήσεις με το «νοσοκομείο να μεταφέρεται στο σπίτι». Πλέον περνάμε στην εποχή της «Υγείας τσέπης - Health pocket» με ιατρικές συσκευές αυτοδιαχείρισης της νόσου που αλλάζουν τον τρόπο και τόπο εξέτασης καθως και παρακολούθησης της νόσου. Ο ασθενής αποκτά περισσότερη αυτονομία και μετατρέπεται σε «προπονητής» του εαυτού του με στόχους υγείας και ευεξίας.

Αυτές οι αλλαγές ξεκινούν από τον βιομηχανικό σχεδιασμό μιας ιατρικής συσκευής όπως το «σπιρόμετρο τσέπης» με στόχο να εξυπηρετούν τις ανάγκες του διαφορετικού χρήστη. Σε ένα ογκώδες και ακριβό μηχάνημα όπως το σπιρόμετρο του νοσοκομείου, τα ακριβά τεχνικά του μέρη καταργούνται. Η οθόνη και η κεντρική μονάδα μεταφέρεται στην οθόνη του κινητού με bluetooth σύνδεση, ο μετασχηματιστής αντικαθίσταται με μια μπαταρία και η τεχνολογία μιας ιατρικής συσκευής μεταφέρεται στην τσέπη μας μειώνοντας το κόστος και κάνοντας το προσιτό.

Για την ατομική πλέον συσκευή διάγνωσης είναι απαραίτητο το εγχειρίδιο χρήσης αλλά και η εκπαίδευση, καθώς απευθύνεται σε χρήστες με διαφορετική εξοικείωση στην χρήση τεχνολογικών εργαλείων. Ο «ψηφιακός εγγραμματισμός» είναι απαραίτητος για αυτή τη μετάβαση, αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Οι τεχνολογικές συσκευές είναι εργαλεία που σου δείχνουν στοιχεία και αποτελέσματα που διαφοροποιούνται αναλόγως την πάθηση. Το σπιρόμετρο για παράδειγμα σου έχει ένα σωρό δείκτες που πέρα από τα πόσα λίτρα αέρα χωράει ο πνεύμονας σου, μπορείς να καταλάβεις αν βρίσκεσαι σε λοίμωξη από την ταχύτητα της εισπνοής και πόσο βουλωμένοι μπορεί να είναι οι βρόγχοι σου εξαιτίας μιας πιθανής λοίμωξης.

Για αυτόν τον λόγο χρειάζεται να εκπαιδευτούν οι ασθενείς και οι πολίτες σε βασικές έννοιες της υγείας, με απλή και κατανοητή γλώσσα. Να εξοικειωθούν με τους διαφορετικούς δείκτες και μονάδες μέτρησης που είναι σημαντικοί για την παρακολούθηση της κάθε πάθησης και να δυναμώσουν οι ίδιοι και το περιβάλλον τους. Διότι σε πολλές ασθένειες το οικογενειακό περιβάλλον και οι φροντιστές των ασθενών είναι οι κύριοι χρήστες των συσκευών.

Στο «ψηφιακό στηθοσκόπιο», ένα άλλο παράδειγμα ιατρικής συσκευής ο αλγόριθμος της τεχνητής νοημοσύνης, με βάση τα ακροαστικά που ακούει, μπορεί να προβλέψει ότι κάτι δεν πάει καλά και να στείλει μήνυμα στον γιατρό σου. Για να «εκπαιδευτεί» ο αλγόριθμος, χρειάζεται να μαθαίνει από διαφορετικούς ασθενείς και τα αποτελέσματα μπορεί να διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ των αναπνευστικών παθήσεων, όπως η ΧΑΠ, το άσθμα, η Κυστική Ίνωση, κλπ. Είναι δηλαδή μια ιατρική συσκευή που εισάγονται αυτοματοποιημένα πρωτογενή δεδομένα και ο αλγόριθμος τα επεξεργάζεται κατάλληλα δημιουργώντας δευτερογενή δεδομένα και χρήσιμα συμπεράσματα.

Το σπιρόμετρο τσέπης και το ψηφιακό στηθοσκόπιο είναι παραδείγματα ιατρικών συσκευών για τα αναπνευστικά νοσήματα που αναδεικνύουν την ανάγκη για ψηφιακή εγγραμματοσύνη, εγγραμματοσύνη υγείας. Η ενδυνάμωση των ασθενών αλλά και πολιτών χρηστών - των συσκευών υγείας τσέπης, είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των ευκαιριών του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Οι ασθενείς αποτελούν μέρος της λύσης και στην Ψηφιακή Υγεία

Πάντοτε οι ασθενείς αποτελούσαν την πλουσιότερη πηγή πληροφορίας. Πλέον με τη χρήση ψηφιακής υγείας, περνάμε στην εποχή των big data ή Real world data που αποτελούν τον χρυσό ή πετρέλαιο της εποχής με την καταχώρηση τεράστιων όγκων δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Όμως η αξία τους βρίσκεται στη δευτερογενή τους χρήση και επεξεργασία. Πρέπει λοιπόν να αναζητηθούν οι τρόποι αυτοματοποιημένης και κατηγοριοποιημένης καταχώρησης, με δικλείδες ελέγχου για ποιοτική εισαγωγή και ασφαλη διαμοιρασμο των δεδομένων.

Τα οφέλη της χρήσης των δευτερογενών δεδομένων και η αξία της ψηφιακής υγείας πρέπει να επιστρέφονται στον ασθενή και να συμβαδίζουν με τα δικαιώματά του. Αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί με τη διαδικασία συμμετοχικού σχεδιασμού, τις αρχές design thinking και τους ασθενείς ως experts από την αρχή του σχεδιασμού και σε όλη την φάση υλοποίησης ενός έργου.

Η συμμετοχή των ασθενών θα εξασφαλίσει εξοικονόμηση χρόνου και αποφυγή λαθών, συμβάλοντας στην δημιουργία εξατομικευμένων, καινοτόμων και χρηστικών υπηρεσιών ψηφιακής υγείας. Οι εκπρόσωποι των ασθενών μπορούν να συμβάλουν στην δημιουργία ενδυναμωμένων κοινοτητων ανα θεραπευτική κατηγορία. Είναι αναγκαίο λοιπόν ενα ισχυρό δίκτυο patient experts με ειδικές γνώσεις μέσω της εκπαίδευσης σε θέματα ψηφιακής εγγραματοσυνης και εγγραμματοσύνη υγείας αλλά και leadership skills, που θα συμμετέχει ενεργά στον σχεδιασμό, υλοποίηση και αξιολόγηση τέτοιων εφαρμογών».