«Η υπεριώδης ακτινοβολία, είτε προέρχεται από φυσικές πηγές όπως ο ήλιος είτε από τεχνητές όπως τα λέιζερ και τα σολάριουμ, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους επιφανειακούς ιστούς των ματιών, καθώς και στον κερατοειδή και τον κρυσταλλοειδή φακό», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU Medical School). «Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν τον κίνδυνο που διατρέχουν και κυκλοφορούν στους υπαίθριους χώρους χωρίς προστατευτικά γυαλιά ηλίου. Άλλοι αγοράζουν γυαλιά ηλίου από αναξιόπιστες πηγές, με συνέπεια αυτά να μην τους παρέχουν καμία προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου».

Υπάρχουν τρεις τύποι υπεριώδους ακτινοβολία. Η UV-C απορροφάται από τη στοιβάδα του όζοντος στην ατμόσφαιρα και δεν επηρεάζει τα μάτια. H UV-A και η UV-B, όμως, μπορεί να έχουν βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες στα μάτια και την όραση. Αυτό συμβαίνει όλες τις εποχές του χρόνου και ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες, αφού η υπεριώδης ακτινοβολία διαπερνά τα σύννεφα σε ποσοστό που φτάνει το 80%.

Στις πιθανές συνέπειες της συστηματικής έκθεσης των ματιών στον ήλιο συμπεριλαμβάνονται διάφορα προβλήματα, όπως:

• Η φωτοκερατίτιδα. Είναι γνωστή και ως «έγκαυμα του κερατοειδή» ή «τύφλωση από τα χιόνια». Μπορεί να αναπτυχθεί όταν τα μάτια εκτεθούν επί πολλή ώρα στην UV-B που αντανακλάται στο χιόνι, τον πάγο, την άμμο ή το νερό. Η φωτοκερατίτιδα μπορεί να είναι πολύ επώδυνη και να προκαλέσει παροδική απώλεια της όρασης. Προκαλεί επίσης δακρύρροια, φωτοφοβία (μεγάλη ευαισθησία στο φως) και βλεφαρόσπασμο. Τα συμπτώματά της συνήθως εκδηλώνονται 6-10 ώρες μετά την έκθεση στην UV. Αν η έκθεση στον ήλιο δεν διακοπεί, υπάρχει κίνδυνος για μόνιμη απώλεια της όρασης.
• Το πτερύγιο. Πρόκειται για ένα ροζ, καλοήθες μόρφωμα, που αναπτύσσεται στον επιπεφυκότα πάνω από το λευκό τμήμα του ματιού. Είναι συχνό στους εφήβους και τους 20άρηδες που εκθέτουν συστηματικά τα μάτια τους στον ήλιο. Το πτερύγιο είναι ιδιαίτερα συχνό στους σέρφερ και στους σκιέρ, στους ψαράδες και στους αγρότες, και γενικά σε όσους βρίσκονται το μεσημέρι χωρίς γυαλιά ηλίου σε υπαίθριους χώρους, μεγάλο υψόμετρο ή/και δίπλα σε ποτάμια, θάλασσες ή λίμνες.
• Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Είναι η προοδευτική εκφύλιση του κεντρικού τμήματος (ωχρά κηλίδα) του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού. Αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης στην τρίτη ηλικία. Η συχνή έκθεση στον ήλιο χωρίς προστατευτικά γυαλιά ηλίου επιταχύνει την εμφάνισή της.
• Ο καταρράκτης. Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φυσικού φακού του ματιού, δηλαδή του τμήματος που εστιάζει το φως που βλέπουμε. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου, ιδιαίτερα την UV-B, αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτυχθεί καταρράκτης. Έχει υπολογιστεί ότι το 10% των περιστατικών καταρράκτη σε όλο τον κόσμο οφείλονται στην υπερβολική έκθεση στην UV.
• Ο καρκίνος. Οι όγκοι στο δέρμα των βλεφάρων είναι αρκετά συνηθισμένοι και σχετίζονται με την παρατεταμένη έκθεση στην UV. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, αλλά και το μελάνωμα βλεφάρων. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος στο εσωτερικό του ματιού (μελάνωμα αμφιβληστροειδούς).

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Οι κίνδυνοι αυτοί μας απειλούν όλους. Αυξάνονται όμως αναλογικά με την έκθεσή μας στον ήλιο χωρίς γυαλιά ηλίου, αλλά και με μερικούς πρόσθετους παράγοντες όπως:

1. Η ηλικία. Τα μικρά παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο επειδή αφενός περνούν πολλές ώρες σε υπαίθριους χώρους σε κάθε ευκαιρία, αφετέρου οι φακοί των ματιών τους είναι ανώριμοι και δεν φιλτράρουν αποτελεσματικά την UV.
2. Το χρώμα των ματιών. Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι πιο επικίνδυνη για όσους έχουν γαλάζια ή πράσινα ανοικτά μάτια. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν σπάνιες μορφές καρκίνου στα μάτια όπως το μελάνωμα στην ίριδα.
3. Το ιατρικό ιστορικό. Όσοι έχουν κάνει εγχείρηση καταρράκτη, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βλάβης στα μάτια από τη UV, επειδή πολλοί τεχνητοί φακοί αφήνουν τα μάτια περισσότερο εκτεθειμένα σε αυτήν. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν επίσης όσοι παίρνουν φάρμακα που αυξάνουν την φωτοευαισθησία.

Τέτοια φάρμακα είναι μερικά αντιβιοτικά, ορισμένα αντισυλληπτικά, κάποια φάρμακα για την ψωρίαση, ορισμένα διουρητικά και ηρεμιστικά κ.λπ. Αν πάσχετε από χρόνια νοσήματα και ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή, ενημερώστε γι' αυτήν τον οφθαλμίατρό σας, συνιστά ο κ. Κανελλόπουλος.

Για να προστατεύσετε τα μάτια και την όρασή σας, χρειάζεστε ένα καλό ζευγάρι γυαλιά ηλίου που θα απορροφά κατά 100% την UV-A και την UV-B, αλλά και ένα καπέλο με φαρδύ γείσο, για να τα σκιάζετε από περισσότερες πλευρές, καταλήγει ο ειδικός.