Οδηγίες για τη διατροφή που πρέπει να χορηγείται σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, παρέχει το υπουργείο Υγείας με νεότερη εγκύκλιο που εξέδωσε. Οι οδηγίες διευκρινίζουν τι πρέπει να καταναλώνουν τα παιδιά και τι πρέπει να αποκλείεται εντελώς από τη διατροφή τους σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ΠΟΥ.
Όπως επισημαίνεται πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τη χορήγηση στα παιδιά νωπών φρούτων και λαχανικών, κρέατος, ψαριών. Παράλληλα, συστήνεται ισχυρά η μη χορήγηση ειδών διατροφής που δεν περιέχουν συντηρητικές χρωστικές, τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, αυξημένη περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή σε αλάτι.
Συγκεκριμένα, συστήνεται να αποφεύγονται πλήρως τα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη όπως σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, επιδόρπια γιαουρτιού, ρυζόγαλο, κρέμα καραμελέ, κρέμα σοκολάτας, μπισκότα, γλυκίσματα, κομπόστες, τα τηγανητά τρόφιμα (πατάτες, κρέας, ψάρι, κροκέτες κα) και τρόφιμα που περιέχουν αλάτι.
Επιπλέον, συστήνεται στο μαγείρεμα να χρησιμοποιείται αποκλειστικά ελαιόλαδο, ενώ επισημαίνεται ότι δεν επιτρέπεται η χορήγηση αναψυκτικών, συσκευασμένων χυμών εμπορίου, αλλαντικών και προπαρασκευασμένων προϊόντων κρέατος.
Διαιτολόγιο για βρέφη > 18 μηνών
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η εγκύκλιος, στο ενδεικτικό διαιτολόγιο για τα βρέφη (18 μηνών) προτείνονται ολόκληρα φρέσκα φρούτα εποχής και φρουτόκρεμα από αυτά, και όχι η 5 παροχή φρέσκων χυμών φρούτων που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ελεύθερα σάκχαρα. Ενθαρρυντικό είναι το αρκετά υψηλό ποσοστό των σταθμών που δεν προσέφερε καθόλου χυμούς φρούτων, το οποίο άγγιξε το 75,8%. Αναφορικά με τα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα, για τα οποία συστήνεται πλήρης αποφυγή ειδικά στην εν λόγω ηλικιακή ομάδα, ένας σημαντικός αριθμός σταθμών συνεχίζει να παρέχει κέικ, μπισκότα, μέλι, μαρμελάδα και κρέμες εμπορίου (φαρίν λακτέ, αραβοσίτου).
Επίσης, τονίζεται ότι σε καθημερινή βάση καλό είναι να προτιμώνται δημητριακά ολικής άλεσης (δημητριακά πρωινού, βρώμη, ζυμαρικά, ρύζι) και προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, φρυγανιές), που περιέχουν υψηλές ποσότητες των ευεργετικών για την υγεία φυτικών ινών, έναντι των επεξεργασμένων - «λευκών» δημητριακών.
Το μεσημεριανό γεύμα να περιλαμβάνει καθημερινά 1 μερίδα λαχανικού, είτε ως ωμή σαλάτα (π.χ. ντομάτα, αγγούρι, λάχανο), είτε ως βραστά (π.χ. μπρόκολο) ή μαγειρεμένα λαχανικά (π.χ. φασολάκια, μπριάμ) προτιμώντας τα λαχανικά εποχής. Καθώς τα βρέφη και τα νήπια έχουν έμφυτες προτιμήσεις για τις γλυκές και τις αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές γεύσεις, οι φροντιστές τους θα πρέπει να επιδείξουν υπομονή και επιμονή ώστε μέσω της επαναλαμβανόμενης χορήγησης ποικιλίας λαχανικών από μικρή ηλικία να καλλιεργηθούν σε αυτές τις γεύσεις, και μακροπρόθεσμα να αυξήσουν την προτίμησή τους στα λαχανικά που αποτελούν μια από τις βασικές ομάδες τροφίμων της παραδοσιακής Μεσογειακής Διατροφής με πληθώρα ευεργετικών δράσεων για την υγεία τους.
Όπως επισημαίνεται, ένα βρέφος ή μικρό παιδί μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της. Μια ομάδα τροφίμων για την οποία ίσως υπάρχει λανθασμένη πληροφόρηση και άποψη από τους φροντιστές των παιδιών είναι τα φρούτα. Θα πρέπει να υπάρχει διάκριση μεταξύ των φρέσκων φρούτων και του οφέλους για την υγεία που συνεπάγεται η κατανάλωσή τους, και των φρέσκων χυμών φρούτων που αποτελούν τρόφιμα πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα.
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας 2 , η κατανάλωση ελεύθερων σακχάρων τόσο από τα παιδιά όσο και από τους ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 10% (και ιδανικά το 5%) της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Τα «ελεύθερα σάκχαρα», βρίσκονται σε επεξεργασμένα τρόφιμα αλλά και εκ φύσεως στο μέλι και τους χυμούς φρούτων. Για το λόγο αυτό, συστήνεται οι σταθμοί να αποφεύγουν την χορήγηση φυσικών χυμών φρούτων και να προτιμούν τα φρέσκα φρούτα. Εξάλλου, σύμφωνα και με τις εθνικές διατροφικές συστάσεις (Παράρτημα 2), τα παιδιά όλων των ηλικιών δεν πρέπει να καταναλώνουν περισσότερο από μισό ποτήρι φυσικό χυμό την ημέρα.
Ποιες τροφές πρέπει να μην υπάρχουν καθόλου στο διαιτολόγιο
Μεγάλη έμφαση θα πρέπει να δοθεί ώστε να μην περιλαμβάνονται καθόλου στα διαιτολόγια τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε πρόσθετα σάκχαρα όπως σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, δημητριακά με σοκολάτα, επιδόρπια γιαουρτιού, όλες οι συσκευασμένες κρέμες, ρυζόγαλο, μπισκότα, γλυκίσματα, κομπόστες, αλείμματα σοκολάτας. Ιδιαίτερα δε στα διαιτολόγια βρεφών (ηλικίας έως 18 μηνών) συστήνεται να αποφεύγονται και το μέλι, η μαρμελάδα και το κέικ.
Επίσης, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν τροφές που είναι πλούσιες σε κορεσμένα και ιδίως υδρογονωμένα λιπαρά οξέα (όπως τηγανητά, αλλαντικά, μπισκότα, σφολιάτες, βούτυρο κλπ), καθώς αυτά συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων όπως η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος.
Αλλεργίες και δυσανεξίες πρέπει να δηλώνονται
Τυχόν διατροφικές αλλεργίες, δυσανεξίες ή νοσήματα που επιβάλλουν ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες θα πρέπει να δηλώνονται στον Σταθμό και να είναι ενήμεροι ο/η Παιδίατρος, ο/η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, καθώς και το προσωπικό του σταθμού, οι οποίοι οφείλουν να μεριμνήσουν ώστε το παιδί να ακολουθεί τροποποιημένο διαιτολόγιο στο οποίο δεν περιλαμβάνονται οι εν λόγω τροφές.
Σε κάθε περίπτωση, το διαιτολόγιο των παιδιών πρέπει να το προγραμματίζει παιδίατρος σε συνεργασία με διατροφολόγο σύμφωνα με τη σύσταση που αναφέρεται στην εγκύκλιο.
