Στο τέλος ενός έτους κατά τον οποίο η Covid-19 έχει σκοτώσει 1,7 εκατομμύρια ζωές από τότε που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην κινεζική πόλη Γουχάν τον περασμένο Δεκέμβριο, οι ειδικοί αναρωτιούνται πότε αν υπήρξε ένα σημείο καμπής κατά την εξάπλωση της νόσου που την κατέστησε ασταμάτητη.
Ενώ ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι η εξάπλωση της επιδημίας ήταν, από τη φύση της, εκθετική και απρόβλεπτη στη δυναμική της, άλλοι επισημαίνουν ότι χάθηκαν ευκαιρίες σε πολλά σημεία αμέσως μετά την πρώτη εμφάνιση της Covid-19 στην Κίνα καθώς άρχισε να πραγματοποιεί επιδρομές αλλού.
Όταν η πανδημία μπήκε στο λεξιλόγιό μας
Ο William Hanage, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, θυμάται την προσωπική του στιγμή στις αρχές του έτους.
«Η πρώτη φορά που χρησιμοποίησα τη λέξη πανδημία ήταν στις 28 Ιανουαρίου, σε ένα μήνυμα σε έναν φίλο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε μόλις κηρύξει έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία, και θυμάμαι να σκεφτόμουν αν ήταν η Η1Ν1 [γρίπη] θα είχε ήδη κηρυχθεί πανδημία. Η ίδια η λέξη δεν έχει πολλή πρακτική δύναμη, αλλά έχει πολλή δύναμη να εκπαιδεύσει το κοινό να αναλάβει δράση. Αυτή η καθυστέρηση δεν ήταν χρήσιμη. Ακόμα και τότε είδαμε στοιχεία μετάδοσης εκτός της Κίνας. Πολλαπλές μεταδόσεις. Ήξερα όταν ανακοινώθηκαν οι δύο πρώτες περιπτώσεις στο Ιράν και ακολούθησαν γρήγορα ειδήσεις για θανάτους πως βρισκόμασταν για βόλτα με τρενάκι» αναφέρει αρχικά.
Προσθέτει: «Ήμουν σε μια συνάντηση. Οι άνθρωποι μιλούσαν για τη σοβαρότητα. Μιλούσα για άτομα που βήχουν σε αεροπλάνα. Κάποιος τελείωσε την πρότασή μου… «τότε οι άνθρωποι πέφτουν νεκροί». Ο πρώτος κανόνας της καλής διαχείρισης πανδημίας είναι ότι πρέπει να είσαι ειλικρινής με τους ανθρώπους. Αυτά τα είδη δηλώσεων ήταν απαραίτητα, αλλά αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από αξιωματούχους δημόσιας υγείας που συνέχισαν να υποβιβάζουν τον κίνδυνο μέχρι τον Μάρτιο».
Κοιτάζοντας πίσω, ο Hanage εκπλήσσεται περισσότερο από την έλλειψη συγκεκριμένων προσπαθειών σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα την αρχική εξάπλωση λοιμώξεων στο αρχικό στάδιο σε ένα σημείο που αυτές οι προσπάθειες θα μπορούσαν να είχαν την πιο πρακτική επίπτωση.
Για το Hanage, όμως, η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία ήταν το πώς άλλες χώρες ανταποκρίθηκαν στο ξέσπασμα της Βόρειας Ιταλίας που έγινε γρήγορα, το πρώτο σοβαρό ξέσπασμα στην Ευρώπη. «Το σημείο καμπής για μένα ήταν η αποτυχία άλλων χωρών να δώσουν προσοχή σε αυτό που συνέβαινε στην Ιταλία».
Χάθηκαν ευκαιρίες στην αρχή
Εάν ένα πράγμα είναι σαφές, είναι ότι ακόμη και αν οι ειδικοί παραμένουν διαιρεμένοι σχετικά με τις λεπτομέρειες των πρώιμων μεταδόσεων, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι χάθηκαν ευκαιρίες
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science από τον Michael Worobey και τους συναδέλφους του τον Οκτώβριο, παρακολουθώντας την εξέλιξη του ιού, υποδηλώνει ότι, σε αντίθεση με ορισμένες αφηγήσεις, κάποιες πρώτες προσπάθειες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ μπορεί να ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές στο «σβήσιμο» των πρώτων αναδυόμενων clusters από ό, τι γινόταν αντιληπτό εκείνη την περίοδο.
«Τα αποτελέσματά μας», ανέφερε η μελέτη, «υποδηλώνουν ότι οι γρήγορες πρώιμες παρεμβάσεις εμπόδισαν με επιτυχία την πρόωρη εισαγωγή του ιού στη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλες, μεταγενέστερες εισαγωγές του ιού [νέες μη εντοπισμένες μολύνσεις που εισέρχονται] από την Κίνα τόσο στην Ιταλία όσο και στην πολιτεία της Ουάσινγκτον των Ηνωμένων Πολιτειών, ίδρυσαν τα πρώτα διατηρούμενα ευρωπαϊκά και βορειοαμερικανικά δίκτυα μετάδοσης.».
Μεταξύ αυτών των μεταγενέστερων εισαγωγών - που είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση αυτής της πρώιμης επιτυχίας - ο Worobey επισημαίνει «πολλά μεγάλα ταξιδιωτικά γεγονότα», συμπεριλαμβανομένης της απόφασης της κυβέρνησης Trump να επαναπατρίσει περίπου 40.000 κατοίκους των ΗΠΑ από την Κίνα, ακόμη και όταν διέταξε την απαγόρευση της εισόδου των Κινέζων στις ΗΠΑ τον Φεβρουάριο.
Αυτό οδήγησε, λέει ο Worobey, σε μια από τις «πολλαπλές εισαγωγές [του ιού που] προκάλεσαν τα μεγάλα κρούσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη που μας κρατούν ακόμη δέσμιους των μέτρων».
«Έπρεπε να μας είχε υποψιάσει»
Ενώ ο Peter Forster, στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος έχει κάνει τη δική του ανάλυση για την εξάπλωση του ιού μέσω του ιστορικού της μετάλλαξης, διαφωνεί με το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα του Worobey, προτείνοντας μια διαφορετική διαδρομή για λοιμώξεις, τα συμπεράσματα που αντλεί είναι παρόμοια.
Όπως ο Hanage και ο Worobey, πιστεύει ότι πολύ πιο αποτελεσματική δράση, ιδιαίτερα ανιχνεύοντας στο νωρίτερο στάδιο, μπορεί να έχει κάνει τη διαφορά. «Έστειλα ένα μήνυμα στον Chris Whitty που το πρότεινε πολύ νωρίς. Αλλά δεν πήρα απάντηση. Λίγες εβδομάδες αργότερα ήταν παντού.
«Αυτό που με έκανε να πιστέψω ότι ήταν σοβαρό στα μέσα Ιανουαρίου ήταν η αναλογία των θανάτων συγκριτικά με όσους ανάρρωσαν στην Κίνα. Τώρα ξέρουμε ότι υπήρχε ανεπαρκής αναφορά ασυμπτωματικών περιπτώσεων, αλλά αυτό θα έπρεπε να ήταν προειδοποίηση».
Να μην μαθαίνεις από τα λάθη σου είναι ασυγχώρητο
Αυτό που έχει καταστεί σαφές σε όλους είναι ότι τόσο η παρακολούθηση των αναπνευστικών ασθενειών όσο και μια ευρύτερη νοοτροπία που επικεντρώθηκε για πολύ καιρό σε ένα ξέσπασμα της γρίπης, ως η πιο πιθανή πηγή της «επόμενης πανδημίας» πρέπει να αλλάξει.
«Παρακολουθούμε τώρα τον τρόπο ανάπτυξης των ιών», λέει ο Forster. «Θα έλεγα ότι πρέπει να παρακολουθούμε τακτικά τον τρόπο μετάλλαξης του ιού. Η αξία της ανίχνευσης περιπτώσεων νωρίς, πριν αναπτυχθούν σε ένα ξέσπασμα, δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί σε μια πανδημική κατάσταση».
Για το Hanage το μάθημα είναι ακόμη πιο ευρύ. «Οι άνθρωποι κάνουν λάθη. Αυτό που δε συγχωρείται είναι να μην μαθαίνεις από αυτά»
ΠΗΓΗ: Guardian
