Σύμφωνα με την μελέτη “Εθνικό Σχέδιο για τον Έλεγχο του Καρκίνου: Συστάσεις πολιτικής” που παρουσιάστηκε την Τρίτη (31/01) από την All.Can Greece, ο άξονας της αποτελεσματικότερης πρόληψης αφορά κυρίως στις υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και περιλαμβάνει μέτρα μείωσης της έκθεσης του πληθυσμού στους γνωστούς παράγοντες κινδύνου, που ευθύνονται για τον καρκίνο (πρωτογενής πρόληψη) καθώς και στην αύξηση της συμμετοχής του πληθυσμού σε δράσεις και προγραμμάτων ατομικού και ομαδικού προσυμπτωματικού ελέγχου για επιλεγμένα είδη καρκίνου.

Η μελέτη περιλαμβάνει συστάσεις πολιτικής για την εφαρμογή ενός αποτελεσματικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου, εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου στις 4 Φεβρουαρίου.

Στόχος της μελέτης είναι να συνδράμει στην προσπάθεια της πολιτείας για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου και να αναδείξει τα διαχρονικά κενά και τις αδυναμίες στην ογκολογική περίθαλψη και φροντίδα, που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην έλλειψη εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο.

Την παρουσίαση της μελέτης έκανε η κα Μαρία Καλογεροπούλου, Επικεφαλής Τμήματος Health Technology Assessment-HTA, IQVIA Hellas, η οποία ανέλαβε να συντάξει τη μελέτη, με τη συνδρομή της Διοικούσας Επιτροπής της All.Can Greece.

Σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι πως πάνω από το 40 % του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου μπορεί να προληφθεί με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής και μέσω προληπτικών δράσεων. 

Τον Φεβρουάριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον χάρτη πορείας για το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, το οποίο εισαγάγει δράσεις για την πρόληψη, την ανίχνευση και τη θεραπεία του καρκίνου στην ΕΕ, μειώνοντας παράλληλα τις ανισότητες στον τομέα της υγείας μεταξύ των κρατών μελών και εντός αυτών. 

Το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου

Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να προληφθούν αν γίνουν οι παρακάτω ενέργειες:

1. Διακοπή του καπνίσματος - Αντικαπνιστική εκστρατεία

Η κατανάλωση καπνού συνεχίζει να είναι η πρώτη αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί, με το 27% του συνόλου των καρκίνων να αποδίδονται στη χρήση καπνού, σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης.

Με την εξάλειψη της χρήσης καπνού, εννέα στις δέκα περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω της αυστηρής επιβολής του πλαισίου ελέγχου της κατανάλωσης καπνού, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων κανόνων για τα νέα προϊόντα.

Το σχέδιο προτείνει ενέργειες για τη δημιουργία μιας «Γενιάς Χωρίς Καπνό» όπου λιγότερο από το 5% του πληθυσμού θα χρησιμοποιεί καπνό έως το 2040, σε σύγκριση με περίπου 25% σήμερα. Ο ενδιάμεσος στόχος είναι να επιτευχθεί ο «Στόχος του ΠΟΥ» για σχετική μείωση του καπνού κατά 30% έως το 2025 σε σύγκριση με το 2010, που αντιστοιχεί σε επιπολασμό του καπνίσματος περίπου 20% στην ΕΕ.

Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία των νέων από τις βλαβερές συνέπειες του καπνού και συναφή προϊόντα. Η φορολογία του καπνού είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση της κατανάλωσης καπνού, ιδίως για την αποτροπή των νέων από την έναρξη του καπνίσματος.

Το σχέδιο για τον καρκίνο θα δημιουργήσει ώθηση για καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας στον εθνικό έλεγχο του καπνού των κρατών μελών, ιδίως όσον αφορά τις πωλήσεις σε ανηλίκους και εκστρατείες για τη διακοπή του καπνίσματος. Αυτό θα βοηθήσει στην καλύτερη εφαρμογή του πλαισίου του ΠΟΥ «Σύμβαση για τον έλεγχο του καπνού».

Θα πρέπει να υπάρξει πλήρης και αυστηρή εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου19 στη χώρα μας και ανάπτυξη δράσεων και εκστρατειών για τη διακοπή του καπνίσματος.

Διαβάστε σχετικά=> Στέφανος Κορκολής για καρκίνο: «Το τσιγάρο με κατέστρεψε» - Οι συνέπειές του στην υγεία

2. Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ

Μία δράση υψηλής προτεραιότητας σχετίζεται με τη μείωση της επίπτωσης καρκίνου που σχετίζεται με το αλκοόλ.

Τα αποτελέσματά της περιλαμβάνουν εκτός από τη μείωση των νέων περιπτώσεων καρκίνου και τη μείωση των οδικών ατυχημάτων.

Απαιτείται ανάπτυξη ενημερωτικής εκστρατείας για τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη φορολογία του οινοπνεύματος και πρόταση υποχρεωτικής επισήμανσης των συστατικών και της περιεκτικότητας σε θερμίδες καθώς και προειδοποιήσεων για την υγεία στα οινοπνευματώδη ποτά.

Σύμφωνα με την μελέτη θα πρέπει να εφαρμοστούν εκστρατείες για τη μείωση της κατάχρησης οινοπνεύματος μέσω στήριξης για την ανάπτυξη ικανοτήτων και βέλτιστων πρακτικών και για τη μείωση της έκθεσης των νέων στη διαδικτυακή προβολή και διαφήμιση οινοπνευματωδών προϊόντων.

3. Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Αναγνωρίζεται πλέον ότι το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού (μεταεμμηνοπαυσιακή), παχέος εντέρου, ενδομήτριο (βλεννογόνο της μήτρας), ωοθήκες, νεφροί, ήπαρ, χοληδόχος κύστη, γαστρο-οισοφαγική συμβολή, οισοφάγος (αδενοκαρκίνωμα) και πάγκρεας.

Η αξιολόγηση της IARC κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν επαρκή στοιχεία για συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρκίας και του καρκίνου του θυρεοειδούς, του πολλαπλού μυελώματος και του μηνιγγιώματος.

Επιπλέον, υπάρχουν μέτρια στοιχεία για συσχέτιση με καρκίνους του στόματος, του φάρυγγα, λάρυγγα και μαστού ανδρών, με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη και με διάχυτο από μεγάλα Β-κύτταρα λέμφωμα.

Απαιτείται, επομένως, περισσότερη έρευνα για να αποσαφηνιστεί με σαφήνεια εάν η παχυσαρκία είναι μια αιτία για αυτούς τους τύπους καρκίνου. Η δύναμη της συσχέτισης μεταξύ της παχυσαρκίας και του καρκίνου διαφέρει ανάλογα με την ανατομική θέση.

Για παράδειγμα, οι σχετικοί κίνδυνοι κυμαίνονται από 1,5–1,8 για τη συσχέτιση της παχυσαρκίας με τους καρκίνους του παχέος εντέρου, γαστροοισοφαγικής συμβολής, ήπατος, χοληδόχου κύστεως, παγκρέατος και νεφρού. Υπάρχουν μερικές αξιοσημείωτες περιπτώσεις όπως το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισής του ήταν ήταν 4,8 για ΔΜΣ 40 kg/m2 ή περισσότερο σε σύγκριση με το κανονικό βάρος.

Η παχυσαρκία συσχετίζεται επίσης έντονα με τον καρκίνο του ενδομητρίου, όπου ΔΜΣ 30 kg/m2 προσδίδει υψηλότερο (2,5) σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της κακοήθειας. Για γυναίκες με ΔΜΣ 40 kg/m2 και άνω, ο σχετικός κίνδυνος καρκίνου του ενδομητρίου αυξάνεται στο 7,1 σε σύγκριση με τις γυναίκες με χαμηλότερο ΔΜΣ. Το 2014, 1,97 δισεκατομμύρια ενήλικες και περισσότερα από 338 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι είχαν ταξινομηθεί ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.

Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας αυξάνεται ως μια σημαντική αντανάκλαση των επιπτώσεων της εκβιομηχάνισης και της αύξησης των καθιστικών συνηθειών παγκοσμίως. Πλησιάζοντας το 2040, οι μεγαλύτερες αυξήσεις στην παχυσαρκία αναμένεται να συμβούν σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, ενώ παράλληλα αυξάνεται και η παγκόσμια επιβάρυνση του καρκίνου.

Παγκοσμίως, το ποσοστό των καρκίνων που αποδίδεται στην παχυσαρκία έχει εκτιμηθεί πρόσφατα ότι κυμαίνεται από λιγότερο από 1% έως 9,5%, ανάλογα με τον καρκίνο.

Για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, που είναι ο τρίτος πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος στην Ευρώπη και η τρίτη μεγαλύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο, τουλάχιστον το 20% των περιπτώσεων είναι πιθανό να αποδίδεται άμεσα στην παχυσαρκία, το οποίο ανέρχεται σε σχεδόν 40.000 νέες περιπτώσεις ετησίως.

Απαιτούνται δράσεις αντιμετώπισης της ανθυγιεινής διατροφής, της παχυσαρκίας και της καθιστικής ζωής με τη μείωση των καρκινογόνων ρύπων στα τρόφιμα, αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας και εφαρμογή προγραμμάτων άσκησης και προώθησης της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και γάλακτος στα σχολεία.

Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν την προστατευτική δράση της υψηλής κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών έναντι του κινδύνου για διάφορους τύπους καρκίνου και ιδίως για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού, του οισοφάγου, του στομάχου και του παγκρέατος.

Συνιστάται μειωμένη κατανάλωση ζωικών λιπών και κρέατος και αυξημένη κατανάλωση ψαριών, ελαιόλαδου, λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.

4. Εμβολιασμός κατά των ιών που προκαλούν καρκίνο

Οι πιο σημαντικοί λοιμογόνοι παράγοντες είναι οι ιοί της Ηπατίτιδας Β και C (ευθύνονται για την εμφάνιση μέρους των καρκίνων του ήπατος) και ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), κάποιοι τύποι του οποίου αποτελούν την κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ και ο HIV φαίνεται ότι συνδέεται με την εμφάνιση μορφών καρκίνου.

Υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του HBV αλλά τα ποσοστά κάλυψης από το εμβόλιο αυτό ποικίλλουν. Δεδομένου ότι ο εκλεκτικός εμβολιασμός μόνο των ομάδων υψηλού κινδύνου δεν φαίνεται να αποδίδει, απαιτείται καθολικός εμβολιασμός όλων των παιδιών έναντι του HBV για την προστασία από λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του ήπατος.

Ο εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων ενδείκνυται σε αγόρια και κορίτσια για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθώς επίσης και των καρκίνων του στοματοφάρυγγα, του πρωκτού και του πέους, όπως και καλοήθων νοσημάτων σχετιζόμενων με τον ιό.

Η μέγιστη προστασία επιτυγχάνεται εφόσον ο εμβολιασμός ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Στην χώρα μας διατίθεται το εννεαδύναμο (HPV9) εμβόλιο HPV. Ο εμβολιασμός HPV συστήνεται για αγόρια και κορίτσια στην ηλικία 9–11 ετών. Σε περίπτωση που ο εμβολιασμός δεν γίνει στη συνιστώμενη ηλικία, μπορεί να γίνει αναπλήρωση έως την 9 ηλικία των 18 ετών.

Επισημαίνεται ότι το εμβόλιο HPV αποζημιώνεται πλήρως σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 15-18 ετών μέχρι 31.12.2023.

Υπολογίζεται ότι το 90% των περιστατικών καρκίνου τραχήλου της μήτρας προκύπτει από τους 7 ογκογόνους τύπους του εννεαδύναμου (HPV9) εμβολίου HPV. Αναγνωρίζοντας ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας επηρεάζει πολλές γυναίκες σε μια ηλικία που έχουν σημαντικές οικονομικές και οικογενειακές ευθύνες, και αναγνωρίζοντας το υψηλό επίπεδο πρόληψης, είναι επιτακτική η ανάγκη εξάλειψης αυτής της ασθένειας ως δημόσιο πρόβλημα υγείας.

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά ολόκληρη τη μελέτη εδώ.

Διαβάστε επίσης=> Οι νέες προτάσεις του ΣΦΕΕ για την δημιουργία ενός αποτελεσματικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο