Η Ιατρική βιβλιογραφία και οι βάσεις δεδομένων Διεθνών Οργανισμών εμπλουτίζονται καθημερινά από νέα δεδομένα όσον αφορά στο νέο κορωνοϊό (SARS-Cov-2). Στη Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με Διευθυντή τον Καθηγητή και Πρύτανη Θάνο Δημόπουλο, πραγματοποιείται αποδελτίωση των πιο σημαντικών δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων.

Μέχρι προσφάτως οι βασικές δημοσιεύσεις που αφορούν στα κλινικά χαρακτηριστικά και την πρόγνωση των ασθενών που πάσχουν από COVID-19, προέρχονται από την Κίνα ή την Ιταλία. Στις 17 Απριλίου 2020, το πολύ έγκυρο ιατρικό περιοδικό «The New England Journal of Medicine» δημοσίευσε μελέτη των Parag Goyal και συνεργατών με δεδομένα από τους πρώτους 393 διαδοχικούς ασθενείς με Covid-19 που νοσηλεύθηκαν σε δύο νοσοκομεία στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ. Η διάμεση ηλικία των ασθενών ήταν 62 έτη (από 48,6 έως 73,7 έτη). Το 60,6% ήταν άνδρες, το 35,8% των ασθενών ήταν παχύσαρκοι, το 50% είχε ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης και το 25% έπασχε από σακχαρώδη διαβήτη. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα κατά τη διάγνωση της νόσου ήταν βήχας (79,4%), πυρετός (77,1%), δύσπνοια (56,5%), μυαλγίες (23,8%), διάρροια (23,7%) και ναυτία / έμετος (19,1%).

Στο 90% των ασθενών διαπιστώθηκε  λεμφοπενία, 27% είχαν θρομβοπενία (χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων) και πολλοί ασθενείς είχαν αυξημένες τιμές ενζύμων που παράγονται από το ήπαρ καθώς και ουσιών που είναι ενδεικτικές φλεγμονής. Σε 75% των ασθενών διαπιστώθηκαν παθολογικά ευρήματα στην απλή ακτινογραφία θώρακος που πραγματοποιήθηκε κατά την εισαγωγή των ασθενών στο νοσοκομείο. Σε 130 ασθενείς (33,1%) η COVID-19 παρουσίασε ως επιπλοκή αναπνευστική ανεπάρκεια που οδήγησε σε διασωλήνωση και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Μέχρι την πιο πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων, μόνο το 33,1% αυτών των ασθενών είχαν αποσωληνωθεί.

Συνολικά, 40 ασθενείς (10,2%) έχουν αποβιώσει μέχρι τώρα και 260 (66,2%) έχουν λάβει εξιτήριο από το νοσοκομείο. Οι ασθενείς που χρειάστηκαν μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, συγκριτικά με τους υπόλοιπους ασθενείς, ήταν πιο συχνά άνδρες, παχύσαρκοι και παρουσίαζαν αυξημένες τιμές ηπατικών ενζύμων και ουσιών στον ορό που είναι ενδεικτικές φλεγμονής όπως φερριτίνη, d-dimer, C-αντιδρώσα πρωτεΐνη και προκαλσιτονίνη. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αρκετοί από τους  ασθενείς παρουσίασαν απότομη επιδείνωση της αναπνευστικής τους λειτουργίας κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους.

Οι εκδηλώσεις της νόσου των 393 ασθενών με Covid-19 στη Νέα Υόρκη ήταν σε σημαντικό βαθμό παρόμοιες με εκείνες των ασθενών που έχουν δημοσιευθεί από την Κίνα. Ωστόσο, τα γαστρεντερικά συμπτώματα (διάρροια, ναυτία, έμετος) ήταν πιο συχνά στους ασθενείς τη Νέας Υόρκης από ότι στους ασθενείς στην Κίνα. Αυτή η διαφορά μπορεί να αντικατοπτρίζει διαφορετικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά αλλά είναι σημαντική  πληροφορία για τη διάγνωση της COVID-19. Η παχυσαρκία ήταν πιο συχνή στους ασθενείς της Νέας Υόρκης και μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για αναπνευστική ανεπάρκεια που οδηγεί σε μηχανική υποστήριξη αναπνοής. Το ποσοστό των ασθενών στη Νέα Υόρκη που αντιμετωπίστηκε με μηχανική υποστήριξη της αναπνοής ήταν 10 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ασθενών στην Κίνα. Πιθανοί παράγοντες που μπορεί να συντέλεσαν σε αυτό, ίσως είναι το μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών με σοβαρή νόσο στη σειρά της Νέας Υόρκης, δεδομένου ότι η νοσηλεία στις Ηνωμένες Πολιτείες αφορά κυρίως ασθενείς με σοβαρή νόσο.

Την ίδια μέρα το ίδιο περιοδικό δημοσίευσε εργασία των Sripal Bangalore και συνεργατών που περιγράφουν σειρά 18 ασθενών με Covid-19 που παρουσίασαν διαταραχές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα (ανάσπαση του διαστήματος ST), που είναι ενδεικτικές για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε μερικούς από αυτούς τους ασθενείς το υπερηχογράφημα καρδιάς έδειξε μειωμένο κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας ή/και διαταραχές στην κίνηση των τοιχωμάτων της καρδιάς. Εννιά από τους δεκαοχτώ ασθενείς υποβλήθηκαν σε αγγειογραφία των στεφανιαίων αγγείων και σε έξι από αυτούς διαπιστώθηκε σημαντικού βαθμού στένωση  που αντιμετωπίστηκε με διαδερμική αγγειοπλαστική. Σε 8 από τους 18 ασθενείς διαγνώστηκε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Συνολικά 13 ασθενείς (72%) απεβίωσαν κατά τη νοσηλεία τους. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, το έμφραγμα του μυοκαρδίου σε ασθενείς με Covid-19 θα μπορούσε να οφείλεται σε ρήξη αθηρωματικής πλάκας, σε σύνδρομο «καταιγίδας κυτταροκινών», σε υποξική βλάβη, σε σπασμό των στεφανιαίων αγγείων, σε μικροθρόμβους που αναπτύχθηκαν λόγω ενδοθηλιακής βλάβης ή σε συνδυασμό των παραπάνω. 

Οι παραπάνω μελέτες επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η λοίμωξη COVID-19 αποτελεί πολυσυστηματική νόσο και γι’ αυτό καθίσταται απαραίτητη η αντιμετώπιση των νοσηλευόμενων ασθενών από ομάδα ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων. Χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα από ασθενείς με COVID-19 που διαγνώστηκαν σε κράτη εκτός της Κίνας για να δούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια ποια είναι η πρόγνωση της νόσου.