Η Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2022 περιγράφει τις τάσεις και τις εξελίξεις στην προμήθεια και τη χρήση ναρκωτικών, καθώς και την πολιτική για τα ναρκωτικά και τους τρόπους αντιμετώπισής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαθεσιμότητα και η χρήση ναρκωτικών παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η κάνναβη παραμένει η ουσία που καταναλώνεται περισσότερο, ενώ αυξάνεται στην Ευρώπη η παραγωγή άλλων συνθετικών ναρκωτικών. Η έκθεση καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι η χρήση ναρκωτικών συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα πιεστικών ζητημάτων υγείας και κοινωνικών ζητημάτων, όπως τα προβλήματα ψυχικής υγείας και ο αυτοτραυματισμός, η έλλειψη στέγης και η νεανική εγκληματικότητα.

Μείωση της ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών - Εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η ενέσιμη χρήση ναρκωτικών στην Ευρώπη ακολουθεί πτωτική πορεία την τελευταία δεκαετία. Επισημαίνεται ότι μόνο 15 χώρες διαθέτουν πρόσφατες (από το 2015 και μετά) εκτιμήσεις για τον επιπολασμό της ενέσιμης χρήσης ουσιών. Αυτές κυμαίνονται από λιγότερες από μία περιπτώσεις ανά 1 000 άτομα ηλικίας 15–64 ετών σε Ελλάδα, Ισπανία, Ουγγαρία και Ολλανδία έως περισσότερες από 10 περιπτώσεις ανά 1 000 άτομα στην Εσθονία.

Σε όλες αυτές τις χώρες αναφέρονται οπιοειδή και ιστορικά η ηρωίνη σχετίζεται με ενέσιμη χρήση σε πολλές χώρες. Αυτό μπορεί να μην ισχύει πλέον. Ποσοστό μόλις 22 % των ατόμων που κάνουν χρήση και ξεκίνησαν θεραπεία σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα για πρώτη φορά το 2020 και δηλώνουν την ηρωίνη ως κύρια ουσία χρήσης, ανέφεραν ότι έκαναν κυρίως ενέσιμη χρήση, ένα ποσοστό σαφώς χαμηλότερο από το αντίστοιχο του έτους 2013, το οποίο ανερχόταν σε 35 %.

 

Ενέσιμη χρήση: Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από λοιμώδη νοσήματα

Ενέσιμη χρήση αναφέρεται και για άλλες ουσίες, εκτός ηρωίνης, όπως αμφεταμίνες, κοκαΐνη, συνθετικές καθινόνες, συνταγογραφούμενα οπιοειδή φάρμακα και άλλα φάρμακα. Συνολικά, πάντως, γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα για τα πρότυπα που επικρατούν στην ενέσιμη χρήση και για το πώς αυτά διαφέρουν από χώρα σε χώρα, ενώ ενδέχεται να υπάρχουν και διαφορές στη βλάβη που προκαλεί η συγκεκριμένη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, από την ανάλυση 1 392 χρησιμοποιημένων συρίγγων που συλλέχθηκαν από το δίκτυο ESCAPE 8 ευρωπαϊκών πόλεων την περίοδο 2020–21 προέκυψε ότι σε 5 πόλεις, οι μισές ή και περισσότερες σύριγγες περιείχαν διεγερτικές ουσίες.

Το ένα τρίτο του συνόλου των συρίγγων περιείχαν δύο ή περισσότερες ουσίες, γεγονός που υποδεικνύει πολλαπλή χρήση ή επαναχρησιμοποίηση συνέργων ενέσιμης χρήσης, με τον συνδυασμό διεγερτικών και οπιοειδών ουσιών να είναι ο συνηθέστερος συνδυασμός.

Η ενέσιμη χρήση συνδέεται με πιο επιβλαβή πρότυπα χρήσης ουσιών και με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα, όπως ο ιός HIV και η ιογενής ηπατίτιδα. Εκφράζονται ανησυχίες ότι το 2020, η πανδημία COVID-19 διέκοψε τη διανομή αποστειρωμένου εξοπλισμού χρήσης ουσιών και συνέβαλε στη μείωση διαγνωστικών εξετάσεων για τον ιό HIV και την ιογενή ηπατίτιδα. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να παρακολουθηθούν προσεκτικά οι μελλοντικές τάσεις ώστε να εντοπιστούν τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας στην υγεία στον συγκεκριμένο τομέα.

Θετικό παραμένει το γεγονός ότι στην Ευρώπη παρατηρείται μακροπρόθεσμη τάση μείωσης στις νέες λοιμώξεις HIV που συνδέονται με ενέσιμη χρήση ουσιών.Παρά ταύτα, σε κάποιες χώρες σημαντικό ποσοστό των ατόμων που κάνουν ενέσιμη χρήση κάποια στιγμή μολύνεται από τον HIV.

Τοπικές μελέτες επιπολασμού της οροθετικότητας που διενεργήθηκαν στην Εσθονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και τη Ρουμανία μεταξύ 2017 και 2020 έδειξαν, για παράδειγμα, επιπολασμό των αντισωμάτων έναντι του HIV σε ατόμα που έκαναν ενέσιμη χρήση σε ποσοστό άνω του 20 %. Το 2020 στην ΕΕ καταγράφηκαν 563 νέα κρούσματα HIV (1,3 ανά εκατομμύριο πληθυσμού) και 128 νέα κρούσματα AIDS που συνδέονται με την ενέσιμη χρήση ουσιών.

Περισσότερες από τις μισές νέες διαγνώσεις HIV που συνδέονται με ενέσιμη χρήση ουσιών εξακολουθούν να γίνονται με καθυστέρηση. Η έγκαιρη διάγνωση συνδέεται με καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία και, ως εκ τούτου, η βελτίωση της έγκαιρης διάγνωσης νέων λοιμώξεων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα των παρεμβάσεων σε αυτόν τον τομέα.

Κάνναβη: Νέες εξελίξεις για τη δημοφιλέστερη παράνομη ουσία στην Ευρώπη

Οι εξελίξεις στον τομέα της κάνναβης δημιουργούν νέες προκλήσεις όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στη συχνότερα χρησιμοποιούμενη παράνομη ουσία στην Ευρώπη. Σχεδόν 48 εκατομμύρια άνδρες και περίπου 31 εκατομμύρια γυναίκες αναφέρουν χρήση της συγκεκριμένης ουσίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή. Πάρα ταύτα, τα επίπεδα της έστω και μία φορά
χρήσης κάνναβης διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα και κυμαίνονται από 4,3 % του ενήλικου πληθυσμού στη Μάλτα έως 44,8 % στη Γαλλία.

Την τελευταία δεκαετία, οι αναπροσαρμοσμένες τιμές τόσο της ρητίνης όσο και της φυτικής κάνναβης έχουν παραμείνει σχετικά σταθερές, ενώ η μέση περιεκτικότητα σε THC και στις δύο μορφές της ουσίας έχει αυξηθεί. Επί του παρόντος, η μέση περιεκτικότητα σε THC (21 %) στη ρητίνη είναι σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη περιεκτικότητα στη φυτική κάνναβη (συνήθως περίπου 11 %). Αυτό είναι μια αντιστροφή της τάσης που είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν, όταν η περιεκτικότητα σε THC στη φυτική κάνναβη ήταν συνήθως υψηλότερη από την περιεκτικότητα στη ρητίνη.

Είναι ένα ακόμη παράδειγμα μεταβολών και προσαρμογών στην αγορά ναρκωτικών, καθώς οι παραγωγοί ρητίνης, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται εκτός ΕΕ, φαίνεται να έχουν ανταποκριθεί στον ανταγωνισμό από την εγχώρια παραγόμενη φυτική κάνναβη. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι τα προβλήματα που συνδέονται με την κάνναβη είναι πλέον σύμφωνα με τα στοιχεία των δεικτών πιο σοβαρά,καθώς η κάνναβη κατέχει εξέχουσα θέση τόσο στα επείγοντα περιστατικά που σχετίζονται με χρήση ναρκωτικών, όσο και στις νέες αιτήσεις θεραπείας