Μια γκρίζα γάτα κοιτάζει ήσυχα μια κοντινή πορτοκαλί γάτα, στραβώνοντας τα μάτια της, ανοίγοντας τα αυτιά της και γλείφοντας τα χείλη της. Το άλλο γατί κοιτάζει πίσω, τσαλακώνει τη μύτη του και τραβάει πίσω τα μουστάκια του. Οι άνθρωποι που παρατηρούν προσεκτικά τις δύο γάτες ξέρουν τι πρόκειται να συμβεί: ένας καυγάς. Αν τα βλέμματα και τα γρυλίσματα δεν λύσουν την εκκολαπτόμενη διαμάχη, τα νύχια θα πεταχτούν και οι γούνες θα ματώσουν.

Φυσικά, αυτές οι γκριμάτσες δεν είναι οι μόνες που κάνουν οι γάτες μεταξύ τους , καθώς υπάρχουν πολλές περισσότερες. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε μέσα στον Οκτώβριο στο Behavioural Processes, οι ερευνητές κατέγραψαν 276 διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου των αιλουροειδών, που χρησιμοποιούνται για να επικοινωνήσουν εχθρικές και φιλικές προθέσεις και άλλα ενδιάμεσες αντιδράσεις όπως η αδιαφορία. Επιπλέον, όπως διαπίστωσε η ομάδα, εμείς οι άνθρωποι ίσως πρέπει να τους ευχαριστήσουμε: Οι αιλουροειδείς φίλοι μας μπορεί να έχουν αναπτύξει αυτή τη σειρά από ειρωνείες, χαμόγελα και γκριμάτσες κατά τη διάρκεια της υπερχιλιόχρονης ιστορίας συμβίωσης μας με τις γάτες.

«Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να θεωρούν τις γάτες σε μεγάλο βαθμό μη κοινωνικό είδος. Κακώς συμβαίνει αυτό», εξηγεία ο Daniel Mills, κτηνίατρος συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Λίνκολν και συμπληρώνει: «Οι εκφράσεις του προσώπου που περιγράφονται στη νέα μελέτη υποδηλώνουν το αντίθετο Προφανώς συμβαίνουν πολλά που δεν γνωρίζουμε».

Οι γάτες μπορεί να είναι μοναχικά πλάσματα, αλλά συχνά δημιουργούν φιλίες με άλλες γατούλες στα σπίτια των ανθρώπων ή στο δρόμο. Οι άγριες γάτες μπορεί να ζουν σε μεγάλες αποικίες με χιλιάδες μέλη, καταλαμβάνοντας μερικές φορές ολόκληρα νησιά.

Η Lauren Scott, φοιτήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας και αυτοπροσδιοριζόμενη ως ιδιαίτερα γατόφιλη, αναρωτιόταν από καιρό πώς επικοινωνούν μεταξύ τους όλα αυτά τα αιλουροειδή. Πρέπει να υπάρχει αγάπη και διπλωματία, όχι μόνο μάχες, ωστόσο οι περισσότερες μελέτες για την έκφραση των αιλουροειδών έχουν επικεντρωθεί στην επιθετικότητα.

Ευτυχώς το 2021, όταν η Scott σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA), βρέθηκε στο CatCafé Lounge, μόλις λίγα μέτρα απόσταση από το UCLA. Στο CatCafé Lounge οι θαμώνες μπορούν να αλληλεπιδράσουν και να κάνουν ακόμη και γιόγκα με δεκάδες γάτες που φιλοξενούνται σε ομάδες και μπορούν να υιοθετηθούν. Από τον Αύγουστο έως τον Ιούνιο, η Scott κατέγραψε σε βίντεο συνολικής διάρκειας 194 λεπτών τις εκφράσεις του προσώπου των γατών, ειδικά αυτών που απευθύνονταν σε άλλες γάτες. Στη συνέχεια, η ίδια και η εξελικτική ψυχολόγος Brittany Florkiewicz, κωδικοποίησαν όλες τις κινήσεις των μυών του προσώπου των γατών εξαιρώντας όσες σχετίζονται με την αναπνοή, το μάσημα, το χασμουρητό και άλλα παρόμοια.

Οι δύο ερευνήτριες ανακάλυψαν συνολικά 276 διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου προς άλλες γάτες - όχι τόσο μακριά από τις 357 που παράγουν οι χιμπατζήδες, λέει η Florkiewicz, σίγουρα όμως περισσότερες από αυτές για τις οποίες πολλοί άνθρωποι θεωρούσαν ικανές τις γάτες. Κάθε έκφραση συνδύαζε περίπου τέσσερις από τις 26 μοναδικές κινήσεις του προσώπου, συμπεριλαμβανομένων των χωρισμένων χειλιών, της πτώσης του σαγονιού, των διεσταλμένων ή συρρικνωμένων κόρων των ματιών, των βλεφαρίδων και των μισών βλεφαρίδων, των τραβηγμένων γωνιών των χειλιών, του γλειψίματος της μύτης, των παρατεταμένων ή συρρικνωμένων μουστάκια ή/και των διαφόρων θέσεων των αυτιών. Συγκριτικά, οι άνθρωποι έχουν 44 μοναδικές κινήσεις του προσώπου, αν και οι ερευνητές ακόμη επεξεργάζονται πόσες διαφορετικές εκφράσεις συνδυάζονται, λέει η Florkiewicz. Οι σκύλοι έχουν 27 κινήσεις προσώπου, αλλά και πάλι, ο συνολικός αριθμός των εκφράσεών τους δεν είναι γνωστός.

Στην τρέχουσα μελέτη, διαπιστώθηκε ότι η συντριπτική πλειονότητα των εκφράσεων των γατών ήταν είτε σαφώς φιλικές (45%) είτε σαφώς επιθετικές (37%), κατά τους επιστήμονες. Το υπόλοιπο 18% ήταν όπως το χαμόγελο της γάτας Τσέσαϊρ: τόσο διφορούμενο που ενέπιπτε και στις δύο κατηγορίες.

Τι ακριβώς «έλεγαν» τα αιλουροειδή μεταξύ τους με αυτές τις εκφράσεις παραμένει ασαφές, επισημαίνει η Florkiewicz. Αλλά συνολικά, οι γάτες τείνουν να κινούν τα αυτιά και τα μουστάκια τους προς μια άλλη γάτα εάν η αλληλεπίδραση είναι φιλική και το αντίθετο όταν επίκειται... καυγάς. Οι σφιγμένες κόρες των ματιών και το γλείψιμο των χειλιών τείνουν επίσης να συνοδεύουν τέτοιες ανταγωνιστικές συναντήσεις.

Είναι ενδιαφέρον ότι μερικές από τις φιλικές εκφράσεις των γατών μοιάζουν με αυτές που κάνουν οι άνθρωποι, οι σκύλοι, οι πίθηκοι και άλλα ζώα, ισχυρίζεται ο Mills, υπονοώντας ότι αυτά τα είδη μπορεί να μοιράζονται «ένα κοινό πρόσωπο παιχνιδιού».

Αν και οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να συγκρίνουν τα αποτελέσματά τους με εκείνα των άγριων αιλουροειδών, γνωρίζουν ότι όλοι οι στενοί συγγενείς της οικόσιτης γάτας (συμπεριλαμβανομένου του άμεσου προγόνου της, της αφρικανικής αγριόγατας), είναι άγρια μοναχικά ζώα. Οι κατοικίδιες γάτες μπορεί να έχουν διατηρήσει μέρος αυτής της αμυντικής επικοινωνίας, λέει ο Florkiewicz, αλλά αυτοί οι οικόσιτοι απόγονοι πιθανώς άρχισαν να παίρνουν φιλικές εκφράσεις προσώπου καθώς συγκεντρώνονταν για να περιμένουν τα υπολείμματα του δείπνου των ανθρώπων.

Η Georgia Mason, βιολόγος συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Guelph, λέει ότι «εντυπωσιάστηκε πολύ» από τη νέα μελέτη. Κάποια μέρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον σχεδιασμό μιας εφαρμογής που θα βοηθά τους ιδιοκτήτες γατών να κατανοούν καλύτερα τα διακριτικά συνθήματα των κατοικίδιων ζώων τους, προσθέτει η ίδια και τονίζει: «Αυτό θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει τον δεσμό γάτας-ανθρώπου».

Εν τω μεταξύ, τα ευρήματα μπορεί να βοηθήσουν τους πιθανούς υιοθετούντες να επιλέξουν γάτες που είναι πιο πιθανό να τα πάνε καλά με τα υπάρχοντα κατοικίδιά τους, λέει η Florkiewicz. Εάν αυτά τα γούνινα μωρά είναι σκύλοι, ωστόσο, όλα τα στοιχήματα είναι εκτός. Το αν οι σκύλοι καταλαβαίνουν επίσης τα νοήματα των γατίστικων εκφράσεων του προσώπου μένει να προσδιοριστεί.

Πηγή: Science.org