Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να επέλθει νωρίτερα από το αναμενόμενο -κάτω των 40 ετών- και τότε ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI). Πλήθος παραγόντων έχουν ενοχοποιηθεί για αυτήν την πρόωρη μετάβαση, με έναν από τους λιγότερο γνωστούς αλλά σημαντικούς να είναι ο σακχαρώδης διαβήτης.
Τύποι Διαβήτη και ορμονική λειτουργία
«Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση πάθηση που ξεκινά συνήθως σε νεαρή ηλικία και χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος. Από την άλλη, ο διαβήτης τύπου 2 σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την παχυσαρκία. Και οι δύο τύποι διαταράσσουν τον ορμονικό άξονα υποθαλάμου–υπόφυσης–ωοθηκών, με τρόπους που μπορούν να επιταχύνουν τη γήρανση των ωοθηκών» επισημαίνει ο κ. Ευάγγελος Γκικόντες Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος M.Sc.Hom και συνεχίζει:
Μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πρώιμης εμμηνόπαυσης. Ο αυτοάνοσος μηχανισμός που καταστρέφει το πάγκρεας φαίνεται πως επηρεάζει και άλλους ενδοκρινείς ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των ωοθηκών.
Μηχανισμοί που συνδέουν τον διαβήτη με την πρώιμη εμμηνόπαυση
- Αυτοανοσία: Στις γυναίκες με διαβήτη τύπου 1, παρατηρείται συχνά συνύπαρξη με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. θυρεοειδίτιδα Hashimoto, νόσος του Addison). Η ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να είναι αποτέλεσμα ανοσολογικής επίθεσης στους ωοθηκικούς ιστούς.
- Οξειδωτικό στρες και μικροαγγειοπάθεια: Ο διαβήτης αυξάνει το οξειδωτικό στρες και προκαλεί μικροαγγειακές βλάβες. Η ωοθήκη, όργανο με εξαιρετικά υψηλές αγγειακές ανάγκες, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε τέτοιες βλάβες, που επιταχύνουν την ωοθηκική γήρανση.
- Ενδοκρινική διαταραχή: Η χρόνια υπεργλυκαιμία και η μεταβολική δυσλειτουργία μεταβάλλουν τα επίπεδα γοναδοτροπινών (FSH, LH) και οιστρογόνων. Οι ορμονικές αυτές διαταραχές συμβάλλουν στην εξάντληση του ωοθηκικού αποθέματος.
- Επιπτώσεις της ινσουλίνης και της αντίστασης στην ινσουλίνη: Σε διαβήτη τύπου 2, η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνει τα επίπεδα ινσουλίνης, τα οποία αλληλεπιδρούν με τους ωοθηκικούς υποδοχείς και επηρεάζουν τη φυσιολογική ωορρηξία και στεροειδογένεση. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), στις οποίες η πρόωρη πτώση της ωοθηκικής λειτουργίας είναι πιθανή.
Κλινικές παρατηρήσεις και επιδημιολογικά δεδομένα
Σε μια σημαντική μελέτη του Nurses’ Health Study, γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 εμφάνιζαν εμμηνόπαυση κατά μέσο όρο 2–3 χρόνια νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό. Επίσης, γυναίκες με διαβήτη τύπου 2 είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες ακανόνιστης έμμηνου ρύσεως, μειωμένης γονιμότητας και τελικά πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας.
Επιπλέον, δεδομένα από την European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC) καταδεικνύουν ότι η μεταβολική απορρύθμιση που συνοδεύει τον διαβήτη επιταχύνει τη βιολογική γήρανση, περιλαμβανομένης και της αναπαραγωγικής.
Συνέπειες και αντιμετώπιση
Η πρώιμη εμμηνόπαυση συνεπάγεται όχι μόνο απώλεια γονιμότητας, αλλά και αυξημένο κίνδυνο για:
- καρδιαγγειακά νοσήματα
- οστεοπόρωση
- κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές
«Για τις διαβητικές γυναίκες είναι κρίσιμο να υπάρχει αυξημένη εγρήγορση για πρώιμες ενδείξεις εμμηνόπαυσης. Ο συνδυασμός εντατικού γλυκαιμικού ελέγχου, ορμονικών εξετάσεων, και καρδιομεταβολικής παρακολούθησης μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη παρέμβαση.
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει συχνά ορμονική υποκατάσταση (HRT), κατά προτίμηση φυτικού τύπου, πάντα με προσοχή σε ασθενείς με διαβήτη λόγω του καρδιαγγειακού κινδύνου. Η διατροφή, η φυσική άσκηση και η ψυχολογική υποστήριξη συμπληρώνουν την ολιστική φροντίδα» καταλήγει ο κ. Γκικόντες.
