H εξωσωματική γονιμοποίηση την εποχή του κορονοϊού αλλάζει. Ποιες είναι νεες επικαιροποιημένες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και τι πρέπει να γνωρίζουν τα ζευγάρια που κάνουν προσπάθειες για εξωσωματική γονιμοποιήση. Απαντήσεις για το ευαίσθητο αυτό θέμα δινει στο παρακάτω κείμενο ο Ιωάννης Ζερβομανωλάκης*.
Η πανδημία του κορονοϊού COVID-19 αποτελεί εδώ και μερικούς μήνες μια νέα πραγματικότητα που αλλάζει την καθημερινότητα των γιατρών και των ασθενών τους σε όλο τον κόσμο και ανατρέπει αρκετά δεδομένα όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, οι αποφάσεις που καλείται να εφαρμόσει η Επιστημονική κοινότητα της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής λαμβάνονται πάντα με γνώμονα την υγεία και την ασφάλεια τόσο του ζευγαριού όσο και των παιδιών που πρόκειται να γεννηθούν μετά από αυτή τη διαδικασία.
Μετά την έξαρση των κρουσμάτων κορονοϊού οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες δημοσίευσαν κατευθυντήριες οδηγίες, με βάση τις οποίες συστήθηκε η ολοκλήρωση όλων των προσπαθειών εξωσωματικής γονιμοποίησης που βρίσκονται σε εξέλιξη, η πραγματοποίηση της ωοληψίας και η κατάψυξη των ωαρίων ή εμβρύων που θα προκύψουν. Επιπλέον, συστήθηκε η αναβολή όλων των καινούριων προσπαθειών εξωσωματικής και όλων των προγραμματισμένων εμβρυομεταφορών κατεψυγμένων εμβρύων. Η μόνη εξαίρεση που μπορούσε να γίνει αφορούσε στις γυναίκες με καρκίνο που προχώρησαν σε κατάψυξη ωαρίων για διατήρηση γονιμότητας πριν την έναρξη της χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας.
Χάρη στα έγκαιρα μέτρα η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που παρέμειναν ασφαλείς κατά τη διάρκεια της πανδημίας, oπότε βρισκόμαστε στη φάση που σχεδιάζεται η επόμενη μέρα. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής υπέδειξε πώς θα λειτουργήσουν οι Μονάδες Εξωσωματικής Γονιμοποίησης μόλις επιτραπεί η κανονική λειτουργία τους μέσα στις επόμενες μέρες.
Συγκεκριμένα, θα πραγματοποιηθεί λεπτομερής έλεγχος του προσωπικού των Μονάδων με τεστ αντισωμάτων για τον κορονοϊό. Ταυτόχρονα, τα ζευγάρια που έρχονται στη Μονάδα συμπληρώνουν ειδικό ερωτηματολόγιο με το ιστορικό και πιθανά συμπτώματα, υποβάλλονται σε τεστ τόσο στην έναρξη της θεραπείας όσο και κατά τη διάρκειά της, εφόσον παρουσιάσουν πυρετό, βήχα, δύσπνοια ή οποιοδήποτε άλλο σύμπτωμα παραπέμπει σε κρούσμα κορονοϊού.
Είναι αυτονόητο ότι σε όλες τις φάσεις τις διαδικασίας προσωπικό και ασθενείς φορούν τις απαραίτητες προστατευτικές μάσκες, αποφεύγεται ο συνωστισμός και αποφασίζεται η αναβολή της προσπάθειας μετά από οποιοδήποτε νέο σύμπτωμα. Στην περίπτωση αυτή πραγματοποιείται κατάψυξη των ωαρίων ή εμβρύων που θα προκύψουν, αφού δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα του ωαρίου που καταψύχεται ή ότι υπάρχει ιικό φορτίο στο γενετικό υλικό που θα καταψυχθεί.
Είναι άραγε υπερβολικά αυτά τα μέτρα; Ξέρουμε ότι αυτή τη στιγμή μια γυναίκα που βρίσκεται σε εγκυμοσύνη δεν κινδυνεύει περισσότερο από το γενικό πληθυσμό αυτής της ηλικίας. Από τον αριθμό των γυναικών με κορονοϊό που έχουν ήδη γεννήσει προκύπτει ότι ο ιός δεν μεταδόθηκε στο νεογνό μέσω του πλακούντα ούτε ανιχνεύτηκε στο αμνιακό υγρό. Επιπλέον, όσα ελάχιστα νεογνά διαπιστώθηκε ότι πάσχουν, μολύνθηκαν από το περιβάλλον μετά τη γέννησή τους. Αυτό που κάνει επιφυλακτική την επιστημονική κοινότητα είναι ότι όλα τα δημοσιευμένα περιστατικά αφορούν σε γυναίκες του τρίτου τριμήνου κύησης πριν τον τοκετό τους, οπότε η επίδραση του ιού δεν έχει ακόμη μελετηθεί στα αρχικά στάδια της εγκυμοσύνης. Εξάλλου, αν μια γυναίκα νοσήσει βαριά στη διάρκεια της κύησης μπορεί να χρειαστεί εντατική θεραπεία ή λήψη φαρμάκων που αντενδείκνυνται στην κύηση, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία του νεογνού. Αυτό βέβαια δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι μια έγκυος σε αρχικό στάδιο πρέπει να προχωρήσει σε διακοπή κύησης ή ότι πρέπει να αποφευχθεί η φυσιολογική σύλληψη, γιατί δεν υπάρχουν ενδείξεις ανωμαλίας του εμβρύου λόγω ενδομήτριας λοίμωξης.
Η ισχυρή επιθυμία που νιώθει μια γυναίκα για να αποκτήσει παιδί είναι απόλυτα σεβαστή. Η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή βοηθά να γίνει αυτή η επιθυμία πραγματικότητα, χωρίς να θέτει την υγεία της γυναίκας και του εμβρύου σε κίνδυνο. Ακόμη και αν όλη η ανθρωπότητα βιώνει μια πολύ δύσκολη πραγματικότητα αυτή την περίοδο, αργά η γρήγορα θα βρεθούν το φάρμακο και το εμβόλιο και θα έρθει η επόμενη μέρα. Προς το παρόν ακολουθούμε τις οδηγίες των ειδικών, κρατάμε την ελπίδα και την αισιοδοξία μας, εκμεταλλευόμαστε τη συγκυρία για να περάσουμε χρόνο με τους αγαπημένους μας ανθρώπους και μαζεύουμε ενέργεια για να πετύχουμε τους στόχους μας, όταν όλα γυρίσουν στον κανονικό τους ρυθμό.
*MD, PhD, MBA, MPH, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, Ιδρυτικό Μέλος Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life ΙΑΣΩ
