Τη συνολική θετική πορεία της χώρας μας, όπως περιγράφεται στη 14η Έκθεση Αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η οποία σηματοδοτεί την έξοδό της Ελλάδας από το καθεστώς επιτήρησης, ακολουθεί και ο τομέας της Υγείας. Η Κομισιόν σημειωνει, ωστόσο, μια σειρά από «ανοικτά» θέματα, μέτρα που μένει να υλοποιηθούν για επιτευχθούν πλήρως οι στόχοι.

Η Έκθεση αναφέρεται ειδικότερα στο θέμα των υπέρογκων υπερβάσεων δαπανών, ιδιαίτερα στη φαρμακευτική δαπάνη, το ζήτημα της κεντρικοποίησης των προμηθειών αλλά και στη μεταρρύθμιση του συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), με την επέκταση του Προσωπικού Ιατρού και την εγγραφή των πολιτών, με στόχο την αποτελεσματικότερη καθοδήγηση τους στο σύστημα υγείας.

Ομαλή η είσπραξη του clawback, που όμως παραμένει υψηλό

Σύμφωνα με την έκθεση, βάση του προγράμματος εξελίσσονται τα διάφορα clawback στην υγεία τόσο στο Φάρμακο όσο και στις Υγειονομικές Υπηρεσίες. Clawback ονομάζονται οι δαπάνες που υπερβαίνουν το θεσμοθετημένο «ταβάνι» της δημόσιας δαπάνης για φαρμακευτικά προϊόντα και άλλες υγειονομικές υπηρεσίες και οι οποίες επιστρέφονται από φαρμακευτικές εταιρείες και υγειονομικούς παρόχους στο ελληνικό δημόσιο.

Με κανονικούς ρυθμούς η είσπραξη των clawback, σύμφωνα με την πρόοδο που καταγράφει η έκθεση.  Ειδικότερα, σημειώνεται πως επιτυγχάνεται ο στόχος είσπραξης του 45% των clawback και των εκπτώσεων φαρμακευτικών προϊόντων για το 2021 και το 60% του clawback του 2021 για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης.

Ειδικά σε ό,τι αφορά το clawback των παρόχων υγειονομικών υπηρεσιών εκτιμάται ότι κατέστη εφικτό χάρη στην πρόσθετη θεσμοθέτηση της είσπραξης του ποσού της υπέρβασης σε κυλιόμενη βάση κατά τη διάρκεια του έτους, για το 70% του συνόλου.

Οι αρχές έχουν αναπτύξει ένα αξιόπιστο χρονοδιάγραμμα για την πορεία της είσπραξης των clawback το 2ο εξάμηνο του 2022, ενώ αναμένεται να συνεχιστεί μετά τακτική επιτήρηση.

Ωστόσο και η έκθεση υπογραμμίζει ότι το μέγεθος του clawback παραμένει μεγάλο. Σε ό,τι αφορά το Φάρμακο υπολογίζεται, αυτή τη στιγμή, πως θα φθάσει το 2021 στα περίπου 830 εκατομμύρια ευρώ στην εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη (το πρώτο εξάμηνο του 2021 έχει προσδιοριστεί στα 430 εκατομμύρια ευρώ).

Βέβαια, όπως σημειώνεται, συνολικά φθάνουμε στο 1,4 δισ. ευρώ όταν προστεθούν clawback και rebate, οι υποχρεωτικές εκπτώσεις, που προκύπτουν από τον κλειστό προϋπολογισμό για νοσοκομειακά φάρμακα.

«Το θεσμοθετημένο ανώτατο όριο για τα εξωνοσοκομειακά φάρμακα έχει οριστεί στα 2 δισ. ευρώ και στα 590 εκατ. ευρώ για τα νοσοκομειακά, οπότε η πραγματική δαπάνη αυτή τη στιγμή υπερβαίνει τα θεσμοθετημένα  «ταβάνια» κατά περίπου 50%», υπογραμμίζεται στην έκθεση της Commission. Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας περιλαμβάνει σχετικά μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας: Προσωπικός Ιατρός και ΤΟΜΥ

Όπως περιγράφεται στην Έκθεση έως τον Οκτώβριο 2022 το ελληνικό δημόσιο έχει δεσμευθεί ότι θα υλοποιήσει τα παρακάτω βήματα, σε ό,τι αφορά την ΠΦΥ.

Ειδικότερα, σε συνέχεια της υιοθέτησης τροπολογιών στην αρχική νομοθεσία που αφορά στο σύστημα της ΠΦΥ, οι ελληνικές αρχές θα θεσμοθετήσουν περαιτέρω νομοθετικές αλλαγές έως τις αρχές Ιουνίου 2022. Οι ρυθμίσεις αυτές θα διευκρινίζουν τις παραμέτρους του συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για την εγγραφή των ασθενών καθώς και του gatekeeping, τη διαδικασία «μετακίνησης» των πολιτών στο σύστημα υγείας υπό την καθοδήγηση του προσωπικού ιατρού.

Η χώρα μας έχει επίσης δεσμευτεί να ξεκινήσει την εγγραφή των ασθενών, με στόχο το 25% του συνολικού πληθυσμού να έχει εγγραφή στο σύστημα έως τα τέλη του Οκτωβρίου και το 50έως τα τέλη του 2022.

Βάσει των δεσμεύσεων, η εφαρμογή της νέας ΠΦΥ θα ξεκινήσει με την εγγραφή γιατρών ως Προσωπικούς Ιατρούς στο σύστημα: οικογενειακών γιατρών υπό νέα σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ και αυτομάτως γενικών ιατρών και παθολόγων που εργάζονται ήδη στην ΠΦΥ, έως τέλη Μαΐου. Ακόμη, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η υποδομή πληροφορικής για την εγγραφή των πολιτών και για τα ραντεβού έως τα τέλη Ιουνίου.

Έως τα τέλη Ιουλίου η εγγραφή των αυτοαπασχολούμενων οικογενειακών γιατρών στο σύστημα θα πρέπει να έχει φτάσει σε επίπεδα ικανά να καλύψουν τουλάχιστον το 85% του πληθυσμού. Έως τον Οκτώβριο οι αρχές θα πρέπει να ενεργοποιήσουν κίνητρα και αντικίνητρα για την εγγραφή και το gatekeeping.

Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του συστήματος ΠΦΥ τη λειτουργία 240 μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας, έως το Ιούνιου 2023.

Η μεταρρύθμιση του συστήματος ΠΦΥ αποτελούσε βασικό παράγοντα του προγράμματος οικονομικής βοήθειας με κύριους στόχους την βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών στο σύστημα υγείας και την ενίσχυση της διακυβέρνησης και της αποτελεσματικότητας. Η εγγραφή του πληθυσμού και ένα αποτελεσματικό σύστημα gatekeeping κρίνονται καθοριστικά στοιχεία για την επίτευξη των στόχων. Στο νέο πλαίσιο αυτά τα βασικά συστατικά συνοδεύονται από οικονομικά κίνητρα.

Ένα τέτοιο σύστημα, εάν εφαρμοστεί πλήρως, έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει στην επίτευξη αυτών των στόχων. Αν και παράλληλα συνοδεύεται από προκλήσεις στη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης και στην επίτευξη του στόχου της κάλυψης του συνόλου του πληθυσμού, που θα πρέπει να ελέγχεται προσεχτικά.

Κεντρικές Προμήθειες

Ο στόχος για 40% μερίδιο κεντρικοποιημένων προμηθειών στο σύνολο των νοσοκομειακών δαπανών, έως τα μέσα 2022, αναμένεται να επιτευχθεί, εκτιμά η Κομισιόν. Αν και με μικρές καθυστερήσεις που αφορούν θέματα τεχνικής εξειδίκευσης των προσφορών, το σχέδιο φαίνεται να προχωράει. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν να άμεσα με την έκδοση των προγραμματισμένων διαγωνισμών για να επιτευχθεί ο στόχος του 40%.

Το ποσοστό αυτό της συνολικής νοσοκομειακής δαπάνης που μπορεί να υπόκειται σε κεντρικές προμήθειες αντιστοιχεί στα 320 εκατ. ευρώ.

Οι διαγωνισμοί αξίας άνω των 45 εκατ. ευρώ έχουν ήδη ολοκληρωθεί και είναι έτοιμοι για να προχωρήσουν οι συμβάσεις. Σχεδόν 30 διαγωνισμοί είναι σε εξέλιξη, αν και σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας σύναψης συμβάσεων. Οι προσφορές αξίας περίπου 200 εκατομμυρίων ευρώ είναι κοντά στην ολοκλήρωση, η οποία έχει προγραμματιστεί επί του παρόντος έως τον Μάιο.

Επίσης πρόσθετοι διαγωνισμοί αξίας άνω των 90 εκατομμυρίων ευρώ προγραμματίζονται για τον Ιούνιο, αλλά απαιτούν περαιτέρω εργασίες για την οριστικοποίηση στοιχείων όπως οι τεχνικές προδιαγραφές και η τιμολόγηση.