Οι υπηρεσίες Μείωσης της Βλάβης και Άμεσης Πρόσβασης παρέχονται από τον ΟΚΑΝΑ σε χρήστες που βρίσκονται εκτός θεραπευτικών προγραμμάτων και στοχεύουν στην προσέγγιση και την παροχή βοήθειας σε αυτή την ομάδα των χρηστών στο «εδώ και τώρα», κυρίως γιατί δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημά τους και δεν έχουν αναπτύξει κίνητρο προκειμένου να ενταχθούν σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Η προσέγγιση των ενεργών χρηστών γίνεται εκτός δομών, στους χώρους συνάθροισής τους- «πιάτσες» μέσω του streetwork. Με εστιασμένες και εξειδικευμένες παρεμβάσεις παρέχεται η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στις υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ και οι ωφελούμενοι μπορούν πλέον να ενταχθούν σε θεραπευτικό πλαίσιο αντιμετώπισης και διαχείρισης της εξάρτησής τους. Στο πλαίσιο της μείωσης της βλάβης, οι υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ περιλαμβάνουν προγράμματα διανομής υλικών ασφαλούς χρήσης (ενέσιμης ή εισπνεόμενης), προφυλακτικών, σίτισης, φροντίδας υγείας και υγιεινής, δημιουργικής απασχόλησης, στέγασης, και άμεση πρόσβαση σε προγράμματα υποκατάστασης.

Στόχος των υπηρεσιών Μείωσης της Βλάβης είναι η ιατρική και θεραπευτική φροντίδα, η ενθάρρυνση και η ενίσχυση της επαφής των χρηστών με δομές υγείας, η κινητοποίηση για την ένταξή τους σε θεραπευτικά προγράμματα, ο περιορισμός της όχλησης και της παραβατικότητας που πιθανόν συνδέεται με την χρήση, και φυσικά ο περιορισμός της βλάβης και των κινδύνων που σχετίζονται με την χρήση. Απώτερος στόχος της μείωσης της βλάβης είναι η προάσπιση της ατομικής και Δημόσιας Υγείας και η εξασφάλιση του δικαιώματος της πρόσβασης σε θεραπεία.Αναλυτικά οι υπηρεσίες Μείωσης της Βλάβης συνίστανται σε:

• Περιορισμό της βλάβης που προκαλεί η εξάρτηση (προστασία ατομικής και Δημόσιας Υγείας, μείωση μεταδιδόμενων νοσημάτων).
• Διανομή υλικού προφύλαξης (ΚΙΤ ασφαλούς ενέσιμης χρήσης - σύριγγες, ΚΙΤ ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης - πίπες shisha με πολλαπλά επιστόμια, προφυλακτικά, , ΚΙΤ υγιεινής, ΚΙΤ αστεγίας)
• Παροχή ατομικής φροντίδας υγιεινής, ιματισμού και φροντίδας υγείας
• Πρωτοβάθμια περίθαλψη (παθολογική, οδοντιατρική, μικροβιολογική κάλυψη)
• Ατομική και ομαδική συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη
• Ενημέρωση για θεραπευτικές δυνατότητες και δυνατότητες στέγασης
• Άμεση Κοινωνική Παρέμβαση για παραβάτες χρήστες παράνομων ουσιών (13-18 ετών και 18-24 ετών που συλλαμβάνονται για 1η φορά)
• Λειτουργία Τηλεφωνικής Γραμμής SOS 1031: άμεση βοήθεια και ψυχολογική υποστήριξη σε συνθήκες κρίσης     

Δίκτυο Άμεσης Πρόσβασης του ΟΚΑΝΑ

Το Δίκτυο Άμεσης Πρόσβασης του ΟΚΑΝΑ προάγει τη φιλοσοφία της Μείωσης της Βλάβης και σήμερα έχει την πιο ισχυρή παρουσία από την ίδρυση του Οργανισμού, τόσο σε δομές και υπηρεσίες, όσο και σε παρεμβάσεις. Αναλυτικά οι δομές και υπηρεσίες του Δικτύου είναι:

• ο Σταθμός Φροντίδας Εξαρτημένων Ατόμων (ΣΦΕΑ)
• οι Υπηρεσίες «δουλειά στο δρόμο» ( streetwork) Αθήνας και Θεσσαλονίκης
• οι Κινητές Μονάδες Παρέμβασης (Ρέθυμνο, Τρίπολη, Πάτρα)
• ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης «STEKI 46» στην Αθήνα
• η Μονάδα Άμεσης Βοήθειας και Υποστήριξης (ΜΑΒΥ)
• η Μονάδα Υποκατάστασης Άμεσης Πρόσβασης (ΜΥΑΠ)
• ο Ξενώνας Μεταβατικής Φιλοξενίας Άστεγων Χρηστών (Αθήνα)
• η Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1031
• η Άμεση Κοινωνική Παρέμβαση για παραβάτες χρήστες παράνομων ουσιών (13-18 ετών και 18-24 ετών που συλλαμβάνονται για 1η φορά)
• οι Υπηρεσίες Βραχείας Φιλοξενίας και Κέντρα Ημέρας (Αττική, Θεσσαλονίκη, Πάτρα)

               Τα τελευταία δύο χρόνια, το Δίκτυο Άμεσης Πρόσβασης διευρύνοντας τις δράσεις του και εδραιώνοντας νέες δομές και υπηρεσίες, υιοθετεί μια ολιστική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση με απώτερο στόχο την κάλυψη όλων των αναγκών των ουσιοεξαρτημένων συμπολιτών μας.

Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης «STEKI 46»

Ορόσημο αποτελεί η νέα δομή του ΟΚΑΝΑ «STEKI 46», ο πρώτος Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης με σαφείς όρους και ρητές προϋποθέσεις στην Ελλάδα και στην νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) ουσιαστικά, αποτελεί τον χώρο, στον οποίο ενεργοί χρήστες μπορούν να κάνουν χρήση ουσιών επιτηρούμενοι, με ασφάλεια, με καθαρά σύνεργα, μειώνοντας τους κινδύνους για την υγεία τους, αλλά και τη μετάδοση νοσημάτων. Η θεραπευτική προσέγγιση συνοδεύεται με τη φροντίδα υγείας και τη διασύνδεση των ωφελούμενων με άλλες υπηρεσίες, με απώτερο στόχο την ένταξή τους σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Παράλληλα, ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης συμβάλει στον περιορισμό της όχλησης που μπορεί να δημιουργείται στα σημεία συνάθροισής των ουσιοεξαρτημένων, αλλά και της παραβατικότητας που πιθανόν συνδέεται με τη χρήση.

Ο νέος ΧΕΧ είναι πλήρως εξοπλισμένος και στελεχωμένος με διεπιστημονική ομάδα για την κάλυψη των αναγκών των ωφελούμενων. Το STEKI 46 περιλαμβάνει 12 ειδικά διαμορφωμένες θέσεις για την ενέσιμη ή/και εισπνεόμενη χρήση προ-αποκτημένων ναρκωτικών ουσιών, χώρους για την παραμονή των ωφελούμενων, ιατρείο για την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας και την αντιμετώπιση περιπτώσεων υπερδοσολογίας, καθώς και χώρο για την παροχή συμβουλευτικής/ψυχολογικής υποστήριξης και διασύνδεσης των ωφελούμενων με θεραπευτικό πρόγραμμα.

Ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης στεγάζεται επί της οδού Καποδιστρίου 46 και λειτουργεί 8.00-16.00.

Διεύρυνση χορήγησης Ναλοξόνης

Η διεύρυνση της χορήγησης Ναλοξόνης αποτελούσε πάγιο αίτημα των ουσιοεξαρτημένων, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο θανάτου από υπερδοσολογία. Μέχρι σήμερα, η ναλοξόνη χορηγούνταν μόνο σε νοσοκομειακό περιβάλλον, με αποτέλεσμα στις περιπτώσεις υπερδοσολογίας να χάνεται πολύτιμος χρόνος μέχρι τη διακομιδή του περιστατικού.

Ο ΟΚΑΝΑ αναγνώρισε άμεσα την ανάγκη για τη διεύρυνση της χορήγησης της Ναλοξόνης στο πεδίο και από άλλους επαγγελματίες υγείας, θεραπευτές–streetworkers και το 2020 γνωμοδότησε θετικά για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, με απώτερο στόχο την αποφυγή θανάτων από υπερδοσολογία. Τον Δεκέμβριο του 2021 καθορίστηκαν με υπουργική απόφαση οι όροι και οι προϋποθέσεις για την διεύρυνση της χορήγησης της εισπνεόμενης ναλοξόνης και από επαγγελματίες του πεδίου. Οι streetworkers του ΟΚΑΝΑ, οι διασώστες του ΕΚΑΒ, οι εργαζόμενοι στο πεδίο των εξαρτήσεων και σε Καταστήματα Κράτησης θα μπορούν να χορηγούν το αντίδοτο και να προλαμβάνουν τον θάνατο. Η χορήγησή θα πραγματοποιείται πλέον με σαφείς όρους και προϋποθέσεις και μετά από εξειδικευμένη εκπαίδευση από τον ΟΚΑΝΑ.

Η διεύρυνση της χορήγησης της ναλοξόνης στο πεδίο αποτελεί μία εξαιρετικά σημαντική και ουσιαστική νομοθετική αλλαγή. Η ναλοξόνη πλέον θα σώζει ζωές στο πεδίο. Συγκεκριμένα, θα αποτραπούν 300-400 θάνατοι από υπερδοσολογία ετησίως στη χώρα μας, από τη διεύρυνση της χορήγησης ναλοξόνης και από επαγγελματίες του χώρου των εξαρτήσεων.

Εντατικοποιημένες δράσεις streetwork

Τα συγκεντρωτικά στοιχεία των δράσεων streetwork του ΟΚΑΝΑ για το 2021 έδειξαν αύξηση κατά 176% στη διανομή συριγγών, 32% αύξηση στα διανεμηθέντα προφυλακτικά και 86% αύξηση των επαφών με ουσιοεξαρτημένους σε σύγκριση με τα προηγούμενα 3 έτη.

Το 2021 αναδεικνύεται ως η πιο επιτυχημένη χρονιά σε παρεμβάσεις στο πεδίο από την ίδρυση του Οργανισμού, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι η Μείωση της Βλάβης γίνεται πράξη καθημερινά, ανεξαρτήτως συνθηκών και περιστάσεων. Αναλυτικά, το 2021 διανεμήθηκαν 428.116 σύριγγες, 41.719 προφυλακτικά,και πραγματοποιήθηκαν 55.689 επαφές με ουσιοεξαρτημένους. Επιπλέον, ο Οργανισμός, από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι σήμερα, διανέμει για πρώτη φορά υγειονομικό υλικό ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης για τη μείωση της βλάβης από την χρήση κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης (shisha), που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια στο πεδίο. Ήδη μέχρι σήμερα έχουν διανεμηθεί 4006 ΚΙΤ ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης με πολλαπλά επιστόμια. 

Η λειτουργία του πρώτου Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης «STEKI 46» στην Ελλάδα, η διεύρυνση της χορήγησης Ναλοξόνης από τους επαγγελματίες στο πεδίο, η ενίσχυση και εντατικοποίηση των δράσεων streetwork, ο Ξενώνας Μεταβατικής Φιλοξενίας σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων και το ΚΕΘΕΑ, το νέο Ανοιχτό Κέντρο Ημέρας Αστέγων και το Υπνωτήριο που θα λειτουργήσουν άμεσα στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και οι 5 κινητοί ΧΕΧ που αναμένεται να λειτουργήσουν σε συνεργασία του ΟΚΑΝΑ με το Δήμο Αθηναίων, αποδεικνύουν ότι ο ΟΚΑΝΑ κάνει πράξη καθημερινά τη Μείωση της Βλάβης. Το ολοκληρωμένο Δίκτυο Άμεσης Πρόσβασης του ΟΚΑΝΑ καλύπτει όλο το φάσμα των αναγκών των ουσιοεξαρτημένων συμπολιτών μας. Στον αγώνα κατά των εξαρτήσεων όλοι εμείς στον ΟΚΑΝΑ είμαστε δίπλα στον εξαρτημένο συνάνθρωπό μας. Κάθε μέρα, κάθε στιγμή κάνουμε πράξη τη Μείωση της Βλάβης.