Ήδη διερευνάται κατά πόσον βρίσκει εφαρμογή σε διάφορους τομείς της, όπως στη γαστρεντερολογία, την ακτινολογία, την ογκολογία, την καρδιολογία, την οφθαλμολογία και τη χειρουργική, και οι ενδείξεις είναι πολλά υποσχόμενες. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για τη χρήση της στη ταξινόμηση και διάγνωση των όζων του θυρεοειδούς.

Απώτερος στόχος είναι να αναπτυχθεί σε βαθμό που να μπορεί να προσφέρει ακριβείς διαγνώσεις και να παρέχει βοήθεια σε ακτινολόγους, ενδοκρινολόγους και χειρουργούς σχετικά με την καλοήθειά τους, την ανάγκη αφαίρεσής τους, αλλά και το πόσο εκτεταμένη θα πρέπει να είναι η επέμβαση.

Μελέτη αξιολόγησης των πιο πρόσφατων εφαρμογών

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε για να αξιολογήσει τις πιο πρόσφατες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς, πέραν της χρησιμότητάς της στην υπερηχογραφία για τη διάγνωση και τον χαρακτηρισμό της παθολογίας, εντόπισε, σύμφωνα με όσα δημοσιεύθηκαν στο Cancers, αρκετές άλλες νέες εφαρμογές που με την τελειοποίησή τους θα μπορούσε να περιοριστεί μελλοντικά η ανάγκη για διενέργεια πολλών εξειδικευμένων εξετάσεων για τη διευκρίνιση της φύσης της βλάβης.

«Η ύπαρξη όζων στο θυρεοειδή αποτελεί ένα συχνό εύρημα, που δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Μπορούν να εντοπιστούν μέσω ψηλάφησης ή κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του αδένα. Τα σύγχρονα μηχανήματα είναι εξαιρετικά ευαίσθητα με αποτέλεσμα οι θετικές διαγνώσεις να έχουν εκτοξευθεί τελευταία. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αρκεί να συγκρίνει κανείς το ποσοστό των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με όζους κατά τη φυσική εξέταση από τον ενδοκρινολόγο σε εκείνους που βρίσκονται από το υπερηχογράφημα. Η αναλογία είναι 5-7% με ψηλάφηση και 20-76% με απεικόνιση!
Η αύξηση των περιστατικών λόγω του ευκολότερου εντοπισμού των όζων στον θυρεοειδή έχει συμπαρασύρει αντίστοιχα και την εύρεση κακοηθειών στον αδένα και συγκεκριμένα θηλώδους καρκινώματος του θυρεοειδούς», σημειώνει ο Καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ, κ. Δημήτρης Λινός.

«Η διαδικασία μετά από τον εντοπισμό των όζων είναι η αξιολόγησή τους για το εάν είναι καλοήθεις ή όχι και να ακολουθηθούν τα αντίστοιχα θεραπευτικά πρωτόκολλα, αφού εκτιμηθεί η επικινδυνότητά τους. Τα μέσα που έχουμε είναι αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα και μια εξέταση κατά την οποία λαμβάνονται κύτταρα από τον όζο μέσω μιας καθοδηγούμενης από υπέρηχο λεπτής βελόνας (Fine-Needle Biopsy). Το υλικό της παρακέντησης ελέγχεται κυτταρολογικά. Μια άλλη απεικονιστική εξέταση που μπορεί να αποκαλύψει έναν καρκίνο στον θυρεοειδή ή να ανιχνεύει εστίες υποτροπής είναι το PET-Scan (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων)», προσθέτει.

Ανάγκη για πιο αξιόπιστα αποτελέσματα

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ένωσης Θυρεοειδούς μόνο οι μεγαλύτεροι του 1 εκ. όζοι αξιολογούνται. Μεγαλύτερη διερεύνηση των μικρότερων όζων συστήνεται όταν συντρέχουν και άλλες ύποπτες για καρκίνο κλινικές ενδείξεις.
Η αυξανόμενη συχνότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς έχει οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης τρόπων για ακόμη πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να προσφέρει αποτελεσματικότερη διάγνωση και σταδιοποίηση, προκειμένου οι αποφάσεις για το θεραπευτικό πλάνο να είναι εγκυρότερες.

Στόχος της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Cancers ήταν να αξιολογηθούν οι τελευταίες εφαρμογές της στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς. Εστίασε κυρίως στις καινοτομίες στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της υπερηχογραφίας και της μικροσκοπικής διάγνωσης, αν και εξετάστηκαν και άλλες εφαρμογές. Συνολικά, αναλύθηκαν 930 εργασίες που δημοσιεύτηκαν από το 2018 έως το 2022, από τις οποίες επιλέχθηκαν οι 33.

Οι ερευνητές έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στη δυνατότητα χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ άλλων, στους ακόλουθους τομείς: υπερηχογράφημα, κυτταροπαθολογία, και πυρηνική ιατρική. Μετά από επεξεργασία των στοιχείων διαπίστωσαν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βρει εφαρμογή σε όλους.

Ειδικότερα, φαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει τους ακτινολόγους να αξιολογήσουν με ακρίβεια τις εικόνες που βλέπουν. Και με πιο ακριβείς υπερηχογραφικές διαγνώσεις περιορίζεται η ανάγκη για διενέργεια FNA.

Εφαρμογή στη διάγνωση

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί, επίσης, να βρει εφαρμογή στη διάγνωση, χρησιμοποιώντας μεθόδους πυρηνικής ιατρικής. Ένας αριθμός δημοσιεύσεων έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της στην αξιολόγηση των σπινθηρογραμμάτων του θυρεοειδούς και των εικόνων SPECT [υπολογιστική τομογραφία εκπομπής απλού φωτονίου (Single-photon emission computed tomography)]. Με τη βοήθειά της, θα ήταν ταχύτερη και ευκολότερη η αξιολόγηση της κατάστασης των όζων και θα υπήρχε μικρότερος κίνδυνος ασάφειας.

Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι μελλοντικά θα μπορούσε, επίσης, να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση και ιστών τόσο προεγχειρητικά όσο και διεγχειρητικά. Έχουν αναπτυχθεί πολυάριθμα μοντέλα που μπορούν να διακρίνουν αποτελεσματικά εάν ένας όζος είναι κακοήθης ή καλοήθης με βάση τις εικόνες των διαφανειών. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές απαιτούν τελειοποίηση.
Τα προσεχή χρόνια θα μπορούσαν να παρέχουν βοήθεια για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χειρουργική θεραπεία, ιδίως για το πόσο ριζική πρέπει να είναι.

«Όταν οι όζοι που βρίσκονται είναι καλοήθεις δεν απαιτείται καμία απολύτως θεραπευτική παρέμβαση, παρά μόνο η τακτική παρακολούθησή τους, προκειμένου να εντοπιστεί εγκαίρως οποιαδήποτε τυχόν αλλαγή. Εάν μεγαλώσουν αρκετά και προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα, δυσκολία στην κατάποση, πόνο, βρογχοκήλη, ή υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, τότε αποφασίζεται είτε η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο για τη συρρίκνωσή τους είτε η χειρουργική αφαίρεση του αδένα.

Οι επεμβατικές μέθοδοι

Η χειρουργική επέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή για τους όζους που προκαλούν συμπτώματα, που δεν μπορούν να αξιολογηθούν ή που σίγουρα είναι κακοήθεις. Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεσή τους, όπως η MINET, τραυματίζουν ελάχιστα τους παρακείμενους ιστούς και εξασφαλίζουν γρήγορη ανάρρωση του ασθενή

Στους περισσότερους ασθενείς με τέτοιους όζους πραγματοποιείται ολική θυρεοειδεκτομή ακόμα και όταν είναι καλοήθεις. Μόνο σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να γίνει μερική θυρεοειδεκτομή, όπως όταν οι όζοι που υπάρχουν βρίσκονται αποκλειστικά στον έναν λοβό του αδένα.

Η τεχνητή νοημοσύνη μελλοντικά φαίνεται ότι θα βοηθήσει στην ακριβέστερη διάγνωση και επιλογή θεραπευτικού πλάνου, χωρίς να υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Θα είναι απλώς αρωγός της προσπάθειας των γιατρών να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες, γρηγορότερα και πάντα με γνώμονα τη μικρότερη ταλαιπωρία του ασθενή και την πλήρη ίασή του», καταλήγει ο πρώην Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων Καθηγητής κ. Λινός.